Verse I.102

Ratnagotravibhāga Root Verse I.102

Previous Verse

Next Verse

Verse I.102 Variations

यथा मधु प्राणिगणोपगूढं
विलोक्य विद्वान् पुरुषस्तदर्थी
समन्ततः प्राणिगणस्य तस्मा-
दुपायतोऽपक्रमणं प्रकुर्यात्

yathā madhu prāṇigaṇopagūḍhaṃ
vilokya vidvān puruṣastadarthī
samantataḥ prāṇigaṇasya tasmā-
dupāyato'pakramaṇaṃ prakuryāt

E. H. Johnston as input by the University of the West.

ཇི་ལྟར་སྲོག་ཆགས་ཚོགས་བསྐོར་སྦྲང་རྩི་ནི། །
སྐྱེས་བུ་མཁས་པས་དེ་དོན་གཉེར་བ་ཡིས། །
མཐོང་ནས་ཐབས་ཀྱིས་དེ་དང་སྲོག་ཆགས་ཚོགས། །
ཀུན་ནས་བྲལ་བར་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བཞིན། །

Dege, PHI, 117

Suppose a clever person were to see
Honey surrounded by a swarm of insects
And, striving for it, would completely separate it
From the swarm of insects with the [proper] means.

When the Clouds Part, Brunnhölzl, 395

上妙美味蜜 為群蜂圍遶
須者設方便 散蜂而取蜜

http://cbetaonline.dila.edu.tw/en/T31n1611_p0814c21

Voyant que le miel qu’il convoite

Est cerné par les abeilles,

L’homme ingénieux exercera son habileté

En détachant le miel des insectes.

Charrier, Christian and Patrick Carré. Traité de la Continuité suprême du Grand Véhicule. Plazac: Éditions Padmakara, 2019.

RGVV Commentary on Verse I.102

Tibetan
English
Sanskrit
Chinese

---

Full Tibetan Commentary
Full English Commentary
Full Sanskrit Commentary
Full Chinese Commentary

།ཉོན་མོངས་པ་ནི་སྲོག་ཆགས་

---

སྦྲང་མ་དང་འདྲ་ལ། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་སྙིང་པོ་ནི་སྦྲང་རྩི་ལྟ་བུ་སྟེ། ཇི་ལྟར་སྲོག་ཆགས་ཚོགས་བསྐོར་སྦྲང་རྩི་ནི། །སྐྱེས་བུ་མཁས་པས་དེ་དོན་གཉེར་བ་ཡིས། །མཐོང་ནས་དེ་དང་ཐབས་ཀྱིས་སྲོག་ཆགས་སོགས། །ཀུན་ནས་བྲལ་བར་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་{br}བཞིན། །དྲང་སྲོང་ཆེན་པོས་ཀུན་མཁྱེན་སྤྱན་གྱིས་ནི། །རིགས་ཁམས་སྦྲང་རྩི་དང་འདྲ་འདི་གཟིགས་ནས། །དེ་ཡི་སྒྲིབ་པ་སྦྲང་མ་དང་འདྲ་བ། །གཏན་ནས་རབ་ཏུ་སྤོང་བར་མཛད་པ་ཡིན། །ཇི་ལྟར་སྦྲང་རྩི་སྲོག་ཆགས་བྱེ་བ་ཁྲག་ཁྲིག་སྟོང་བསྒྲིབས་སྦྲང་རྩི་དོན་གཉེར་མིས། །སྦྲང་མ་དེ་{br}དག་བསལ་ཏེ་ཇི་ལྟར་འདོད་པ་བཞིན་དུ་སྦྲང་རྩིའི་བྱ་བྱེད་པ། །དེ་བཞིན་ལུས་ཅན་ལ་ཡོད་ཟག་པ་མེད་པའི་ཤེས་པ་སྦྲང་མའི་རྩི་དང་འདྲ། །ཉོན་མོངས་སྦྲང་མ་དང་འདྲ་དེ་འཇོམས་པ་ལ་མཁས་པའི་རྒྱལ་བ་སྐྱེས་བུ་བཞིན།

[In the second example,] the afflictions are like the insects {D107a} that are bees, while the tathāgata element resembles honey.

Suppose a clever person were to see

Honey surrounded by a swarm of insects

And, striving for it, would completely separate it

From the swarm of insects with the [proper] means. I.102

Similarly, the great seer sees that this basic element,

Which he perceives with his omniscient eye, is like honey

And thus accomplishes the complete removal

Of its obscurations that are like bees. I.103

Just as a person striving for the honey that is covered by billions of insects

Would remove them from the honey and use that honey as wished,

So the uncontaminated wisdom in beings is like honey, the afflictions are like bees,

And the victor who knows how to destroy them resembles that person. I.104

kṣudraprāṇākasadṛśāḥ kleśāḥ/ kṣaudravattathāgatadhāturiti/

yathā madhu prāṇigaṇopagūḍhaṃ

vilokya vidvān puruṣastadarthī/

samantataḥ prāṇigaṇasya tasmā-

dupāyato'pakramaṇaṃ prakuryāt//102//

sarvajñacakṣurviditaṃ maharṣi-

rmadhūpamaṃ dhātumimaṃ vilokya/

tadāvṛtīnāṃ bhramaropamānā-

maśleṣamātyantikamādadhāti//103//

yadvat prāṇisahasrakoṭīniyutairmadhvāvṛtaṃ syānnaro

madhvarthī vinihatya tānmadhukarānmadhvā yathākāmataḥ/

kuryātkāryamanāsravaṃ madhunibhaṃ jñānaṃ tathā dehiṣu

kleśāḥ kṣudranibhā jinaḥ puruṣavat tadghātane kovidaḥ//104//

問曰華佛譬喻為明何義答曰言萎華者喻諸煩惱言諸佛者喻如來藏偈曰

功德莊嚴佛 住於萎華中 淨天眼者見 去花顯諸佛 佛眼觀自法 遍一切眾生 下至阿鼻獄 具足如來藏 自處常住際 以慈悲方便 令一切眾生 遠離諸障礙 如朽故華中 有諸佛如來 天眼者見知 除去萎華葉 如來亦如是 見貪煩惱垢 不淨眾生中 具足如來藏 以大慈悲心 憐愍世間故 為一切眾生 除煩惱花葉 問曰蜂蜜譬喻為明何義答曰言群蜂者喻諸煩惱言美蜜者喻如來藏偈言

上妙美味蜜 為群蜂圍遶 須者設方便 散蜂而取蜜 如來亦如是 以一切智眼 見諸煩惱蜂 圍遶佛性蜜 以大方便力 散彼煩惱蜂 顯出如來藏 如取蜜受用 猶如百千億 那由他諸虫 遮障微妙蜜 無有能近者 有智者須蜜 殺害彼諸虫

---

取上味美蜜 隨意而受用

無漏智如蜜 在眾生身中 煩惱如毒虫 如來所殺害

Other English translations

Obermiller (1931)

Suppose some honey were encircled by a swarm of bees,

And a skillful person; desirous to obtain this honey,

Would perceive it and, by using clever means,

Would separate the honey from the swarm.

Takasaki (1966)

Suppose a clever person, having seen

Honey surrounded by cloudy bees,

And wishing to get it, with skillful means,

Would deprive the bees completely of it; —

Fuchs (2000)

Honey is surrounded by a swarm of insects.

A skillful man in search of [honey]

[employs], upon seeing this, suitable means

to fully separate it from the host of bees.

Textual sources

Commentaries on this verse

Academic notes