Verse I.71

Ratnagotravibhāga Root Verse I.71

Previous Verse

Next Verse

Verse I.71 Variations

सर्वलोकव्यतीतोऽसौ न च लोकाद्विनिःसृतः
लोके चरति लोकार्थमलिप्तो लौकिकैर्मलैः

sarvalokavyatīto'sau na ca lokādviniḥsṛtaḥ
oke carati lokārthamalipto laukikairmalaiḥ

E. H. Johnston as input by the University of the West.

དེ་ནི་འཇིག་རྟེན་ཐམས་ཅད་ལས། །
འདས་ཀྱང་འཇིག་རྟེན་ལས་མ་གཡོས། །
འཇིག་རྟེན་དོན་དུ་འཇིག་རྟེན་ན། །
འཇིག་རྟེན་དྲི་མས་མ་གོས་སྤྱོད། །

Dege, PHI, 114

Being beyond all worlds,
They do not move away from the world,
Conducting themselves in the world for the sake of the world
Without being tainted by worldly stains.

When the Clouds Part, Brunnhölzl, 384

Verses 69 to 78 and their commentary are not present in the Chinese. Takasaki (253, note 412) surmises that they were a later addition to the surviving Sanskrit.

Ils ont dépassé tous les mondes

Mais ne quittent pas le monde ;

Ils œuvrent pour le monde dans le monde

Sans que les impuretés du monde les souillent.

Charrier, Christian and Patrick Carré. Traité de la Continuité suprême du Grand Véhicule. Plazac: Éditions Padmakara, 2019.

RGVV Commentary on Verse I.71

Tibetan
English
Sanskrit
Chinese

---

Full Tibetan Commentary
Full English Commentary
Full Sanskrit Commentary
Full Chinese Commentary

།ཚིགས་སུ་བཅད་པའི་དོན་གཞན་ནི། །རྒྱལ་སྲས་འགྱུར་མེད་ཆོས་ཉིད་འདི། །རྟོགས་ནས་མ་རིག་ལྡོངས་རྣམས་ཀྱི། །སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་དག་ཏུ་ནི། །མཐོང་བ་གང་ཡིན་དེ་སྨད་དོ། །འཕགས་པའི་སྤྱོད་ཡུལ་ཐོབ་པ་གང་། །བྱིས་པའི་སྤྱོད་ཡུལ་དུ་{br}སྟོན་ཏེ། །དེ་ཉིད་ཕྱིར་ནི་འགྲོ་བ་ཡི། །གཉེན་གྱི་ཐབས་དང་སྙིང་རྗེ་མཆོག །དེ་ནི་འཇིག་རྟེན་ཐམས་ཅད་ལས། །འདས་ཀྱང་འཇིག་རྟེན་ལས་མ་གཡོས། །འཇིག་རྟེན་དོན་དུ་འཇིག་རྟེན་ན། །འཇིག་རྟེན་དྲི་མས་མ་གོས་སྤྱོད། །ཇི་ལྟར་པདྨ་ཆུ་ནང་དུ། །སྐྱེས་{br}པ་ཆུ་ཡིས་གོས་པ་མེད། །དེ་བཞིན་འདི་ནི་འཇིག་རྟེན་དུ། །སྐྱེས་ཀྱང་འཇིག་རྟེན་ཆོས་མི་གོས། །བྱ་བ་སྒྲུབ་ལ་རྟག་ཏུ་བློ། །མེ་བཞིན་དུ་ནི་འབར་བ་དང་། །ཞི་བའི་བསམ་གཏན་སྙོམས་འཇུག་ལ། །རྟག་ཏུ་སྙོམས་པར་ཞུགས་པ་ཡིན། །སྔོན་གྱི་འཕེན་པའི་དབང་

---

དང་ནི། །རྣམ་རྟོག་ཐམས་ཅད་བྲལ་བའི་ཕྱིར། །དེ་ནི་ལུས་ཅན་སྨིན་པ་ཡི། །དོན་དུ་འབད་པ་བྱེད་མ་ཡིན། །བསྟན་དང་གཟུགས་སྐུ་དག་དང་ནི། །སྤྱོད་དང་སྤྱོད་ལམ་གྱིས་ཀྱང་རུང་། །གང་ཞིག་ཇི་ལྟར་གང་གིས་འདུལ། །དེས་དེ་དེ་ལྟ་ཉིད་དུ་ཤེས། །དེ་ལྟར་ནམ་{br}མཁའི་མཐའ་ཀླས་ཀྱི། །འགྲོ་བ་རྟག་ཏུ་ལྷུན་གྲུབ་པར། །ཐོགས་མེད་བློ་ལྡན་དེ་ཡིས་ནི། །སེམས་ཅན་དོན་ནི་ཡང་དག་འཇུག །བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ཚུལ་འདི་ནི། །རྗེས་ཐོབ་དེ་བཞིན་གཤེགས་རྣམས་དང་། །སེམས་ཅན་ཡང་དག་སྒྲོལ་བ་ལ། །འཇིག་རྟེན་{br}ན་ནི་མཉམ་པ་ཉིད། །དེ་ལྟ་མོད་ཀྱི་ས་རྡུལ་དང་། །རྒྱ་མཚོ་བ་ལང་རྨིག་རྗེས་ཀྱི། །ཁྱད་པར་གང་ཡིན་སངས་རྒྱས་དང་། །བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ཁྱད་དེ་ཉིད། །ཚིགས་སུ་བཅད་པ་བཅུ་པོ་འདི་རྣམས་ལས་གོ་རིམས་བཞིན་དུ་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་དགུས་ནི། བྱང་ཆུབ་{br}སེམས་དཔའི་ས་རབ་ཏུ་དགའ་བའི་འོག་ཏུ་མཆོག་ཏུ་ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པ་ཉིད་དང་། ཚིགས་སུ་བཅད་པ་བཅུ་པས་ནི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ས་ཆོས་ཀྱི་སྤྲིན་གྱི་སྟེང་དུ་རྣམ་པར་དག་པ་ཉིད་ལ་ལྟོས་ཏེ། མདོར་བསྡུ་ན། ས་བཅུ་ལ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམ་པ་བཞི་པོ་རྣམས་{br}དག་པ་དང་མ་དག་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་ཏོ། །བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་བཞི་ནི་སེམས་དང་པོ་བསྐྱེད་པ་དང་། སྤྱོད་པ་ལ་ཞུགས་པ་དང་། ཕྱིར་མི་ལྡོག་པ་དང་། སྐྱེ་བ་གཅིག་གིས་ཐོགས་པའོ། །དེ་ལ་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་དང་པོ་དང་གཉིས་པས་ནི་ས་དང་པོ་རབ་ཏུ་དགའ་བ་{br}ལ་ཐོག་མ་མེད་པའི་དུས་ནས་སྔོན་མ་མཐོང་བ། འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་ཆོས་ཉིད་མཐོང་བའི་ཕྱིར་སེམས་དང་པོ་བསྐྱེད་པའི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ཡོན་ཏན་ཡོངས་སུ་དག་པའི་མཚན་ཉིད་བསྟན་ཏོ། །ཚིགས་སུ་བཅད་པ་གསུམ་པ་དང་བཞི་པས་ནི་དྲི་མ་མེད་པའི་ས་ནས་བཟུང་སྟེ། {br}མི་གཡོ་བའི་བར་གྱི་ས་ལ་ཉེ་བར་མ་གོས་པའི་སྤྱད་པ་སྤྱོད་པའི་ཕྱིར། སྤྱོད་པ་ལ་ཞུགས་པའི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ཡོན་ཏན་རྣམ་པར་དག་པའི་མཚན་ཉིད་བསྟན་ཏོ། །ཚིགས་སུ་བཅད་པ་ལྔ་པས་ནི་ས་མི་གཡོ་བ་ལ་རྒྱུན་མི་འཆད་པར་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་འཐོབ་པའི་སྦྱོར་བའི་

---

ཏིང་ངེ་འཛིན་ལ་ལེགས་པར་གནས་པའི་ཕྱིར། ཕྱིར་མི་ལྡོག་པའི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ཡོན་ཏན་རྣམ་པར་དག་པའི་མཚན་ཉིད་བསྟན་ཏོ། །ཚིགས་སུ་བཅད་པ་དྲུག་པ་དང་བདུན་པ་དང་བརྒྱད་པས་ནི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ས་ཆོས་ཀྱི་སྤྲིན་ལ་རང་དང་{br}གཞན་གྱི་དོན་གྲུབ་པའི་ཐབས་མཐའ་དག་མཐར་ཕྱིན་པ། སངས་རྒྱས་ཀྱི་ས་ལ་སྐྱེ་བ་ཐ་མ་གཅིག་གིས་ཐོགས་པ་བླ་ན་མེད་པ་མངོན་པར་རྫོགས་པར་བྱང་ཆུབ་པ་མཆོག་ཐོབ་པའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བ་གཅིག་གིས་ཐོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ཡོན་ཏན་ཡོངས་སུ་དག་པའི་མཚན་ཉིད་བསྟན་{br}ཏོ། །ཚིགས་སུ་བཅད་པ་དགུ་པ་དང་བཅུ་པས་ནི་གཞན་གྱི་དོན་དང་། རང་གི་དོན་ལས་བརྩམས་ཏེ་མཐར་ཕྱིན་པའི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དང་། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡོན་ཏན་ཁྱད་པར་མེད་པ་དང་། ཁྱད་པར་དང་བཅས་པ་བསྟན་ཏོ།

[There is also] another meaning of verse [I.66].

[Despite] their realization that this true nature

Is changeless, the children of the victors

Are [still] seen as [being subject to] birth and so on

By those blinded by ignorance—this is amazing! I.69

Therefore, the means and the compassion

Of the friends of beings are supreme—

They have attained the sphere of the noble ones

And yet show themselves in the sphere of naive beings. I.70::

Being beyond all worlds,

They do not move away from the world,

Conducting themselves in the world for the sake of the world

Without being tainted by worldly stains. I.71

Just as a lotus born in the water

Is not tainted by the water,

So they are born in the world

But are untainted by worldly dharmas. I.72 {J52}

Their mind [set] on accomplishing [beneficial] activity

Is perpetually blazing like fire,

While always being immersed in

The absorption of the dhyāna of peace. I.73

Through the power of the continuing force of previous [actions] {D102b}

And through being free from all conceptions,

They do not [need to] make any efforts

For the sake of maturing living beings. I.74

Knowing who is to be guided in which way by what,

They [guide] those [beings] in just that way

Through teaching, the rūpakāyas,

[Various forms of] conduct, and [daily] behaviors. I.75

In that way, without any effort

And with unobscured intelligence,

They always engage in the welfare of sentient beings

In this world that reaches to the limits of space. I.76

Having attained this status,

For the worlds, bodhisattvas are equal

To tathāgatas in terms of

Delivering sentient beings. I.77

[Actually,] however, the difference

Between bodhisattvas and a buddha

Is the difference between a particle and the earth

Or between [the water in] the hoofprint of an ox and the ocean. I.78

Among these ten verses, [the first] nine verses {P106b} [compare the purity of bodhisattvas] with the utter affliction [of those] below the [first] bodhisattvabhūmi "Supreme Joy," and the tenth verse compares [the purity of bodhisattvas] with the utter purity [of buddhas who are] above the [tenth] bodhisattvabhūmi "Dharma Cloud." In brief, [these verses] explain the [respective] purity and impurity of four [kinds of] bodhisattvas on the ten bodhisattvabhūmis. These four [kinds of] bodhisattvas are those who have given rise to [ultimate bodhi]citta for the first time, those who engage in the conduct [of bodhisattvas], those who are irreversible, and those who are prevented [from becoming a buddha] by [only] a single birth. Here, the first and second verses explain the characteristics of the purity of the qualities of bodhisattvas who have given rise to [ultimate bodhi]citta for the first time because on the bhūmi "Supreme Joy," they realize for the first time the supramundane true nature that they had not seen before since beginningless time. The third and fourth verses {J53} explain the characteristics of the purity of the qualities of bodhisattvas who engage in the conduct [of bodhisattvas], starting from the bhūmi "The Stainless One" up through the bhūmi "Gone Afar" because they engage in untainted conduct. The fifth verse {D103a} explains the characteristics of the purity of the qualities of bodhisattvas who are irreversible on the bhūmi "The Immovable One" because they are firmly and uninterruptedly grounded in the samādhis that are the practices for attaining great awakening. The sixth, seventh, and eighth verses explain the characteristics of the purity of the qualities of bodhisattvas who are prevented [from becoming a buddha] by [only] a single birth on the [tenth] bhūmi [called] "Dharma Cloud" because they have perfected all the means for accomplishing their own [welfare] and the welfare of others and thus are prevented from the attainment of unsurpassable, supreme, and fully perfect awakening by [only] a single last birth [after which they attain] the buddhabhūmi. The ninth and tenth verses, respectively, explain the lack of difference and the difference between the purity of the qualities of bodhisattvas who have reached the culmination of [all the means] for the welfare of others and their own welfare and [the purity of the qualities of] tathāgatas.

aparaḥ ślokārthaḥ

dharmatāṃ prativicyemāmavikārāṃ jinātmajaḥ/

dṛśyate yadavidyāndhairjātyādiṣu tadadbhūtam//69//

ata eva jagadvandhorupāyakaruṇe pare/

yadāryagocaraprāpto dṛśyate bālagocare//70//

sarvalokavyatīto'sau na ca lokādviniḥsṛtaḥ/

loke carati lokārthamalipto laukikairmalaiḥ//71//

yathaiva nāmbhasā padmaṃ lipyate jātamambhasi/

tathā loke'pi jāto'sau lokadharmairna lipyate//72//

nityojjvalitabuddhiśca kṛtyasaṃpādane'gnivat/

śāntadhyānasamāpattipratipannaśca sarvadā//73//

pūrvāvedhavaśāt sarvavikalpāpagamācca saḥ/

na punaḥ kurute yatnaṃ paripākāya dehinām//74//

yo yathā yena vaineyo manyate'sau tathaiva tat/

deśanyā rūpakāyābhyāṃ caryayeryāpathena vā//75//

anābhogena tasyaivamavyāhatadhiyaḥ sadā/

jagatyākāśaparyante sattvārthaḥ saṃpravartate//76//

etāṃ gatimanuprāpto bodhisattvastathāgataiḥ/

samatāmeti lokeṣu sattvasaṃtāraṇaṃ prati//77//

atha cāṇoḥ pṛthivyāśca gospadasyodadheśca yat/

antaraṃ bodhisattvānāṃ buddhasya ca tadantaram//78//

eṣāṃ daśānāṃ ślokānāṃ yathākramaṃ navabhiḥ ślokaiḥ pramuditāyā bodhisattvabhūmeradhaśca saṃkleśaparamatāṃ daśamena ślokena dharmameghāyā bodhisattvabhūmerūrdhvaṃ viśuddhiparamatāmupanidhāya samāsataścaturṇāṃ bodhisattvānāṃ daśasu bodhisattvabhūmiṣu viśuddhiraviśuddhiśca parīdīpitā/ catvāro bodhisattvāḥ prathamacittotpādikaḥ/ caryāpratipannaḥ/ avaivartikaḥ/ ekajātipratibaddha iti/ tatra prathamadvitīyābhyāṃ ślokābhyāmanādikālikamadṛṣṭapūrvaprathamalokottaradharmatāprativedhāta pramuditāyāṃ bhūmau prathamacittotpādikabodhisattvagaṇaviśuddhi lakṣaṇaṃ paridīpitam/ tritīyacaturthābhyāṃ ślokābhyāmanupaliptacaryācaraṇādvimalāṃ bhūmimupādāya yāvadadūraṃgamāyāṃ bhūmau caryāpratipannabodhisattvaguṇaviśuddhilakṣaṇaṃ paridīpitam/ pañcamena ślokena nirantaramahabodhisamudāgamaprayogasamādhiṣu vyavasthitatvādacalāyāṃ bhūmāvavaivartikabodhisattvaguṇaviśuddhilakṣaṇaṃ paridīpitam/ ṣaṣṭhena saptamenāṣṭamena ca ślokena sakalasvaparārthasaṃpādanopāyaniṣṭhāgatasya buddhabhūmyekacaramajanmapratibaddhatvādanuttaraparamābhisaṃbodhiprāpterdharmameghāyāṃ bodhisattvabhūmāvekajātipratibaddhabodhisattvaguṇaviśuddhilakṣaṇaṃ paridīpitam/ navamena daśamena ca ślokena parārthamātmārtha cārabhya niṣṭhāgatabodhisattvatathāgatayorguṇaviśuddheraviśeṣo viśeṣaśca paridīpitaḥ/

No Chinese commentary defined.

Other English translations

Obermiller (1931)

He has drawn far from all that is worldly,

And nevertheless he does not leave the world;

For the sake of the world he acts in the world,

Unaffected by the world’s impurity.

Takasaki (1966)

Being superior to all kinds of worlds,

He is nevertheless not apart from the world,

He acts in the world for the sake of the world

Without being affected by the worldly pollution.

Fuchs (2000)

Though they are beyond all worldly matters,

these [bodhisattvas] do not leave the world.

They act for the sake of all worldly beings

within the world, unblemished by its defects.

Textual sources

Commentaries on this verse

Academic notes

avidyā - Literally "unknowing," it refers to a lack of knowledge or misunderstanding of the nature of reality. As such, it is considered to be the root cause of suffering and the basis for the arising of all other negative mental factors. Skt. अविद्या Tib. མ་རིག་པ་ Ch. 無明

bodhi - Enlightenment or awakening. In Tibetan it is translated as "purified" (byang) and "perfected" (chub), which corresponds to Siddhartha Gautama's achievement of purifying all obscurations and perfecting or attaining all qualities associated with a buddha. Skt. बोधि Tib. བྱང་ཆུབ་ Ch. 菩提,悟,覺

bhūmi - A plateau of spiritual development. Skt. भूमि Tib. ས་

bhūmi - A plateau of spiritual development. Skt. भूमि Tib. ས་