Verse II.45

Ratnagotravibhāga Root Verse II.45

Previous Verse

Next Verse

Verse II.45 Variations

असंस्कृतमसंभिन्नमन्तद्वयविवर्जितम्
क्लेशज्ञेयसमापत्तित्रयावरणनिःसृतम्

E. H. Johnston as input by the University of the West.

asaṃskṛtamasaṃbhinnamantadvayavivarjitam
kleśajñeyasamāpattitrayāvaraṇaniḥsṛtam

E. H. Johnston as input by the University of the West.

འདུས་མ་བྱས་ཤིང་རྣམ་དབྱེར་མེད། །
མཐའ་གཉིས་དག་ནི་རྣམ་པར་སྤངས། །
ཉོན་མོངས་ཤེས་བྱ་སྙོམས་འཇུག་གི། །
སྒྲིབ་གསུམ་ལས་ནི་ངེས་གྲོལ་ཏེ། །

Dege, PHI, 127

It is unconditioned, undifferentiable,
Free from the two extremes,
And liberated from the three obscurations—
Afflictive, cognitive, and those of meditative absorption.

When the Clouds Part, Brunnhölzl, 424

[Le corps essentiel est] incomposé, indivisible,

Dégagé des deux extrêmes

Et définitivement libre des trois voiles

Émotionnel, cognitif et méditatif.

Charrier, Christian and Patrick Carré. Traité de la Continuité suprême du Grand Véhicule. Plazac: Éditions Padmakara, 2019.

RGVV Commentary on Verse II.45

Tibetan
English
Sanskrit
Chinese

---

Full Tibetan Commentary
Full English Commentary
Full Sanskrit Commentary
Full Chinese Commentary

།ཚིགས་སུ་བཅད་པ་བཞི་པོ་འདིའི་དོན་ནི། ཚིགས་སུ་བཅད་པ་ཉི་ཤུས་རིག་པར་བྱ་སྟེ། རང་འབྱུང་རྣམས་ཀྱི་ཐམས་ཅད་མཁྱེན། །སངས་རྒྱས་ཉིད་ཅེས་གང་བརྗོད་པ། །{br}མཆོག་ཏུ་མྱ་ངན་འདས་བསམ་མེད། །དགྲ་བཅོམ་སོ་སོའི་བདག་གྱུར་པ། །དེ་དབྱེ་ཟབ་དང་རྒྱ་ཆེ་དང་། །བདག་ཉིད་ཆེན་པོའི་ཡོན་ཏན་གྱི། །ཆོས་ཀྱིས་རབ་ཕྱེ་རང་བཞིན་ལ། །སོགས་པའི་སྐུ་གསུམ་དག་གིས་འཇུག །དེ་ལ་སངས་རྒྱས་རྣམས་ཀྱི་ནི། །ངོ་

---

བོ་ཉིད་སྐུ་མཚན་ཉིད་ལྔ། །མདོར་ན་ཡོན་ཏན་ལྔ་དང་ནི། །ལྡན་པ་ཉིད་དུ་རིག་པར་བྱ། །འདུས་མ་བྱས་ཤིང་རྣམ་དབྱེར་མེད། །མཐའ་གཉིས་དག་ནི་རྣམ་པར་སྤང་། །ཉོན་མོངས་ཤེས་བྱའི་སྙོམས་འཇུག་གིས། །སྒྲིབ་གསུམ་ལས་ནི་ངེས་གྲོལ་ཏེ། །དྲི་མེད་རྣམ་པར་རྟོག་མེད་དང་། །{br}རྣལ་འབྱོར་རྣམས་ཀྱི་ཡུལ་ཡིན་ཕྱིར། །ཆོས་དབྱིངས་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་ནི། །དག་པའི་ཕྱིར་ནི་འོད་གསལ་བ། །གཞལ་མེད་གྲངས་མེད་བསམ་མེད་པ། །མཉམ་མེད་དག་པའི་མཐར་ཐུག་པ། །ཡོན་ཏན་རྣམས་དང་ཡང་དག་པར། །ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱི་སྐུ་ལྡན་ཏེ། །རྒྱ་ཆེའི་ཕྱིར་དང་གྲངས་{br}མེད་ཕྱིར། །རྟོག་གེའི་ཡུལ་ནི་མིན་ཕྱིར་དང་། །འབའ་ཞིག་བག་ཆགས་བཅས་སྤངས་ཕྱིར། །གཞལ་མེད་ལ་སོགས་གོ་རིམས་བཞིན། །སྣ་ཚོགས་ཆོས་ལ་རྫོགས་ལོངས་སྤྱོད། །རང་བཞིན་ཆོས་ནི་སྣང་ཕྱིར་དང་། །ཐུགས་རྗེ་དག་པའི་རྒྱུ་མཐུན་པ། །འགྲོ་དོན་རྒྱུན་མི་འཆད་ཕྱིར་{br}དང་། །རྣམ་པར་རྟོག་མེད་ལྷུན་གྲུབ་པར། །འདོད་པ་ཇི་བཞིན་ཡོངས་སྐོང་ཕྱིར། །ཡིད་བཞིན་ནོར་བུའི་རྫུ་འཕྲུལ་གྱིས། །རྫོགས་པར་ལོངས་སྤྱོད་རྣམ་པར་གནས། །བརྗོད་སྟོན་མཛད་རྒྱུན་མི་འཆད་དང་། །མངོན་པར་འདུ་བྱེད་མེད་པ་དང་། །དེ་ཡི་ངོ་བོ་མི་སྟོན་ལ། །{br}འདིར་ནི་སྣ་ཚོགས་རྣམ་ལྔར་བརྗོད། །ཇི་ལྟར་ཚོན་ནི་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས། །ནོར་བུ་དེ་དངོས་མི་སྣང་ལྟར། །དེ་བཞིན་འགྲོ་རྐྱེན་སྣ་ཚོགས་པས། །ཁྱབ་བདག་དེ་དངོས་མིན་པར་སྣང་། །ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོས་འཇིག་རྟེན་མཁྱེན། །འཇིག་རྟེན་ཀུན་ལ་གཟིགས་ནས་ནི། །ཆོས་ཀྱི་སྐུ་{br}ལས་མ་གཡོས་པར། །སྤྲུལ་པའི་རང་བཞིན་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས། །སྐྱེ་བ་མངོན་པར་སྐྱེ་བ་དང་། །དགའ་ལྡན་ནས་ནི་འཕོ་བ་དང་། །ལྷུམས་སུ་འཇུག་དང་བལྟམས་པ་དང་། །བཟོ་ཡི་གནས་ལ་མཁས་པ་དང་། །བཙུན་མོའི་འཁོར་གྱིས་དགྱེས་རོལ་དང་། །ངེས་འབྱུང་{br}དཀའ་བ་སྤྱོད་པ་དང་། །བྱང་ཆུབ་སྙིང་པོར་གཤེགས་པ་དང་། །བདུད་སྡེ་འཇོམས་དང་རྫོགས་པར་ནི། །བྱང་ཆུབ་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་དང་། །མྱ་ངན་འདས་པར་གཤེགས་མཛད་རྣམས། །ཡོངས་སུ་མ་དག་ཞིང་རྣམས་སུ། །སྲིད་པ་ཇི་སྲིད་གནས་པར་སྟོན། །མི་

---

རྟག་སྡུག་བསྔལ་བདག་མེད་དང་། །ཞི་བའི་སྒྲ་ཡིས་ཐབས་མཁྱེན་པས། །སེམས་ཅན་སྲིད་གསུམ་སྐྱོ་བསྐྱེད་ནས། །མྱ་ངན་འདས་ལ་རབ་འཇུག་མཛད། །ཞི་བའི་ལམ་ལ་རབ་ཞུགས་པ། །མྱ་ངན་འདས་ཐོབ་འདུ་ཤེས་ཅན། །དམ་ཆོས་པདྨ་དཀར་ལ་སོགས། །{br}ཆོས་ཀྱི་དེ་ཉིད་བསྟན་པ་ཡིས། །དེ་དག་ངར་འཛིན་ལས་བཟློག་སྟེ། །ཐབས་དང་ཤེས་རབ་ཡོངས་བཟུང་བས། །ཐེག་པ་མཆོག་ལ་སྨིན་མཛད་དེ། །བྱང་ཆུབ་མཆོག་ཏུ་ལུང་སྟོན་ཏོ། །ཟབ་དང་མཐུ་ནི་སྣ་ཚོགས་དང་། །བྱིས་པ་དོན་མཐུན་རབ་འདྲེན་ཕྱིར། །འདི་དག་གྲངས་བཞིན་{br}ཟབ་པ་དང་། །རྒྱ་ཆེའི་བདག་ཉིད་ཆེར་ཤེས་བྱ། །འདི་ནི་དང་པོའི་ཆོས་སྐུ་སྟེ། །ཕྱི་མ་དག་ནི་གཟུགས་ཀྱི་སྐུ། །ནམ་མཁའ་ལ་ནི་གཟུགས་གནས་བཞིན། །དང་པོ་ལ་ནི་ཐ་མ་གནས།

Now, the summarized meaning of these four verses is to be understood through the [following] twenty verses.

What is called "buddhahood"

Is the omniscience of the self-arisen ones,

The highest nirvāṇa, and the inconceivable

Personal attainment of the arhats. II.42

Its division is its manifestation as three

Kāyas, such as the svābhāvika[kāya],

Which are characterized by the attributes that are the qualities

Of profundity, vastness, and magnanimity. II.43

Here, the svābhāvikakāya of the buddhas (D118b)

Is to be understood, in brief,

As having five characteristics

And being endowed with five kinds of qualities. II.44

It is unconditioned, undifferentiable,

Free from the two extremes,

And liberated from the three obscurations—

Afflictive, cognitive, and those of meditative absorption. II.45 (J87)

Because of being stainless, because of being nonconceptual, P123b)

And because of being the sphere of yogins,

It is pure and luminous by virtue of

Having the nature of the dharmadhātu. II.46

The svābhāvika-body is endowed with

The qualities of being immeasurable,

Innumerable, inconceivable, unequaled,

And having reached the perfection of purity. II.47

By virtue of being vast, not enumerable,

Not the sphere of dialecticians,

Absolutely unique, and the elimination of latent tendencies,

It is, in due order, immeasurable and so on. II.48

By way of appearing as the dharma [due to]

Enjoying all kinds of dharma and [due to] form,

By way of the welfare of sentient beings being uninterrupted

[Due to] its being the natural outflow of pure compassion, II.49

By way of fulfilling [all aims] as wished

In a nonconceptual and effortless manner,

And by way of [resembling] the miraculous power of a wish-fulfilling jewel,

The sambhoga [kāya] is presented. II.50

In terms of instruction, display,

Uninterrupted activity, effortlessness,

And appearing [in these ways but] not having their nature,

Its variety is described as being fivefold. II.51

Due to the variety of conditions of [different] colors,

A jewel does not [appear] in its actual state.

Likewise, due to the variety of conditions of [different] sentient beings,

The lord does not [appear] in his actual state. II.52

With great compassion, the knower of the world

Beholds the world in its entirety.

Without moving away from the dharmakāya

And through various emanated forms, II.53

[He assumes his previous] births, appears

In Tuṣita, descends from there,

Enters the womb [of his mother], is born,

Becomes skilled in the field of arts and crafts, II.54 (J88)

Enjoys entertainments in the circle of his queens,

Renounces [all of it], practices asceticism,

Reaches the seat of awakening,

Vanquishes the armies of Māra, II.55

Becomes completely awakened, [turns] the wheel of dharma,

And passes into nirvāṇa. [All] these deeds

He demonstrates in impure worlds

For as long as [saṃsāric] existence lasts. II.56 (D119a)

Through the words "impermanence," "suffering,"

"Lack of self," and "peace," the knower of the means

Creates weariness of the three realms in sentient beings P124a)

And makes them cross over into nirvāṇa. II.57

Those who have entered the path of peace

And think that they have attained nirvāṇa,

Through his teachings about the true reality of phenomena,

Such as in the Saddharmapuṇḍarīka[sūtra], II.58

He turns away from their former clinging and,

Through embracing them with prajñā and means,

Matures them in the supreme yāna

And prophesies their highest awakening. II.59

By virtue of subtlety, by virtue of the perfection of power,

And by virtue of the guidance that [serves] the welfare of naive beings,

In due order, [the buddhakāyas] are to be understood

As profundity, vastness, and magnanimity for them. II.60

Here, the first one is the dharmakāya

And the latter two are the two rūpakāyas.

Just as form abides in space,

The latter dwell in the first one. II.61

eṣāṃ khalu caturṇāṃ ślokānāṃ piṇḍārtho viṃśatiślokairveditavyaḥ/

yattadbuddhatvamityuktaṃ sarvajñatvaṃ svayaṃbhuvām/

nirvṛtiḥ paramācintyaprāptiḥ pratyātmaveditā//42//

tatprabhedastribhiḥ kāyairvṛttiḥ svābhāvikādibhiḥ/

gāmbhīryaidāryamāhātmyaguṇadharmaprabhāvitaiḥ//43//

tatra svabhāvikaḥ kāyo buddhānāṃ pañcalakṣaṇaḥ/

pañcākāraguṇopeto veditavyaḥ samāsataḥ//44//

asaṃskṛtamasaṃbhinnamantadvayavivarjitam/

kleśajñeyasamāpattitrayāvaraṇaniḥsṛtam//45//

vaimalyādavikalpatvādyogināṃ gocaratvataḥ/

prabhāsvaraṃ viśuddhaṃ ca dharmadhātoḥ svabhāvataḥ//46//

aprameyairasaṃkhyeyairacintyairasamairguṇaiḥ/

viśuddhipāramīprāptairyuktaṃ svābhāvikaṃ vapuḥ//47//

udāratvādagaṇyatvāt tarkasyāgocaratvataḥ/

kaivalyādvāsanocchitteraprameyādayaḥ kramāt//48//

vicitradharmasaṃbhogarūpadharmāvabhāsataḥ/

karuṇāśuddhiniṣyandasattvārthāsraṃsanatvataḥ//49//

nirvikalpaṃ nirābhogaṃ yathābhiprāyapūritaḥ/

cintāmaṇiprabhāvarddheḥ sāṃbhogasya vyavasthitiḥ//50//

deśane darśane kṛtyāsraṃsane'nabhisaṃskṛtau/

atatsvabhāvākhyāne ca citratoktā ca pañcadhā//51//

raṅgapratyayavaicitryādatadbhāvo yathā maṇeḥ/

sattvapratyayavaicitryādatadbhāvastathā vibhoḥ//52//

mahākaruṇayā kṛtsnaṃ lokamālokya lokavit/

dharmakāyādaviralaṃ nirmāṇaiścitrarūpibhiḥ//53//

jātakānyupapattiṃ ca tuṣiteṣu cyutiṃ tataḥ/

garbhā[va]kramaṇaṃ janma śilpasthānāni kauśalam//54//

antaḥpuraratikrīḍāṃ naiṣkramyaṃ duḥkhacārikām/

bodhimaṇḍopasaṃkrāntiṃ mārasainyapramardanam//55//

saṃbodhiṃ dharmacakraṃ ca nirvāṇādhigamakriyām/

kṣetreṣvapariśuddheṣu darśayatyā bhavasthite//56//

anityaduḥkhanairātmyaśāntiśabdairupāyavit/

udvejya tribhavāt sattvān pratārayati nirvṛttau//57//

śāntimārgāvatīrṇāśca prāpyanirvāṇasaṃjñinaḥ/

saddharmapuṇḍarīkādidharmatattvaprakāśanaiḥ//58//

pūrvagrahānnivartyaitān prajñopāyaparigrahāt/

paripācyottame yāne vyākarotyagrabodhaye//59//

saukṣmyāt prabhāvasaṃpatterbālasārthātivāhanāt/

gāmbhīryau dāryamāhatmyameṣu jñeyaṃ yathākramam//60//

prathamo dharmakāyo'tra rūpakāyau tu paścimau/

vyomni rūpagatasyeva prathame'ntyasya vartanam//61//

No Chinese commentary defined.

Other English translations

Obermiller (1931)

I t is eternal and indivisible,

Is devoid of the 2 extremities,

And completely free from the 3 Obscurations,

Of defilement, ignorance, and distraction.

Takasaki (1966)

It is 'immutable' and 'indivisible',

Is 'devoid of the two extremities',

And is 'delivered from the 3 Obstructions '

Of defilement, ignorance and distraction.

Fuchs (2000)

It is uncreated and totally indivisible.

The two extremes are completely abandoned.

It is definitively freed from the three veils—

the mental poisons and the obstructions

to knowledge and meditative equipoise.

Textual sources

Commentaries on this verse

Academic notes