Texts/Ratnagotravibhāga Mahāyānottaratantraśāstra/Root Verses

रत्नगोत्रविभाग महायानोत्तरतन्त्रशास्त्र

Ratnagotravibhāga Mahāyānottaratantraśāstra

ཐེག་པ་ཆེན་པོ་རྒྱུད་བླ་མའི་བསྟན་བཅོས།

theg pa chen po rgyud bla ma'i bstan bcos

究竟一乘寶性論

jiu jing yi cheng bao xing lun

Traité de la Continuité suprême du Grand Véhicule

The Treatise on the Ultimate Continuum of the Mahāyāna (84000)

D4024  ·  001 T1,611

SOURCE TEXT

Back to text page ·   Switch to: Root VersesEnglishFrenchSanskritTibetanChinese

Root Verses

The root verses presented here have been parsed from the Ratnagotravibhāga Mahāyānottaratantraśāstra (Theg pa chen po rgyud bla ma'i bstan bcos), which according to the Tibetan tradition is attributed to Maitreya. Tibetan texts, even when written in verse, are generally not styled in any particular format; this page was created for ease of reference to allow readers to quickly navigate between verses. The prose commentary that accompanies these verses has also been extracted so that it may be read alongside the associated verses. This commentary, attributed by Tibetans to Asaṅga, is known in the contemporary scholarship that follows the Tibetan tradition as the Ratnagotravibhāgavyākhyā (Theg pa chen po rgyud bla ma'i bstan bcos rnam par bshad pa). Only in the Tibetan tradition were the verses extracted from the complete text to create this separate work, and thus this title is not attested in either India or East Asia.

This page also allows the reader to view the verses and commentary in a variety of languages, namely Sanskrit, Chinese, Tibetan and English. We have undertaken this concordance with the understanding that none of these texts are the same; ours is at best an approximation. This is because both the Tibetan and the Chinese versions are not translations of the surviving Sanskrit text, which was discovered in a Tibetan monastery in the 1930s. At best the three versions can be said to share a common ancestor. The English translation we have used is based on both the Tibetan and the Sanskrit.

As for the sources of the various languages presented, the English is taken from Karl Brunnhölzl's translation of the Ratnagotravibhāga published in his book When the Clouds Part. However, on the individual verse pages we have also presented a selection of alternative translations as well. The Tibetan is taken from the Derge edition of the Tengyur (sde dge bstan 'gyur), with the verses extracted from Theg pa chen po rgyud bla ma'i bstan bcos and the commentary extracted from the Theg pa chen po rgyud bla ma'i bstan bcos rnam par bshad pa. The digitized input of these were drawn from the input provided on the Adarsha website. As for the Sanskrit, both the verses and the commentary were taken from E. H. Johnston's 1950 publication of the Ratnagotravibhāga Mahāyānottaratantraśāstra, with the digitized text extracted from the input created by the University of the West as part of the Digital Sanskrit Buddhist Canon Project. And, finally, the Chinese verses have been extracted from the website of the Chinese Buddhist Electronic Text Association. Furthermore, readers can find links to these various sources on the individual verse pages, as well.

In terms of the numbering of the verses and their order, we have followed Brunnhölzl's presentation in When the Clouds Part. The order appears to be fairly standard, except for one instance in which verses I.27 and I.28 are reversed in the Tibetan edition found in the Derge Tengyur. However, in terms of the numbering there are a couple instances in which verses appear to have been added to the Tibetan redactions. In these cases, such as the two verses appearing between verses I.83 and I.84, these presumed additions have been numbered as I.83.1 and I.83.2 in order to maintain the numbering schema of the core verses.

Ratnagotravibhāga Mahāyānottaratantraśāstra—An Analysis of the Jewel Disposition, A Treatise on the Ultimate Continuum of the Mahāyāna

Oṃ namaḥ Śrī Vajrasattvāya—Oṃ I pay homage to Glorious Vajrasattva

Chapter I

I.1

སངས་རྒྱས་ཆོས་ཚོགས་ཁམས་དང་བྱང་ཆུབ་དང་། །
ཡོན་ཏན་སངས་རྒྱས་ཕྲིན་ལས་ཐ་མ་སྟེ། །
བསྟན་བཅོས་ཀུན་གྱི་ལུས་ནི་མདོར་བསྡུ་ན། །
རྡོ་རྗེ་ཡི་ནི་གནས་བདུན་འདི་དག་གོ། །

Buddha, dharma, assembly, basic element,
Awakening, qualities, and finally buddha activity–
The body of the entire treatise
Is summarized in these seven vajra points.

Le Bouddha, le Dharma, la Communauté, l’Élément, l’Éveil,

Les qualités et, enfin, les activités éveillées

Le corps du traité tout entier se ramène

À ces sept points de vajra.

French

English

बुद्धश्च धर्मश्च गणश्च धातु-
र्बोधिर्गुणाः कर्म च बौद्धमन्त्यम्
कृत्स्नस्य शास्त्रस्य शरीरमेतत्
समासतो वज्रपदानि सप्त

佛法及眾僧性道功德業
略說此論體七種金剛句

Verse page

• English
• Tibetan
• Sanskrit
• Chinese

Select a language to view commentary on this verse.

Brunnhölzl, Karl. When the Clouds Part: The Uttaratantra and its Meditative Tradition as a Bridge between Sūtra and Tantra. Boston: Snow Lion Publications, an imprint of Shambhala Publications, 2015: pp. 331-460.

Buddha, dharma, assembly, basic element,

Awakening, qualities, and finally buddha activity—

The body of the entire treatise

Is summarized in these seven vajra points. I.1

{P75a} "Vajra point" refers to the footing or locus of the actuality of the realization that is like a vajra. This actuality, which is to be realized through personally experienced [wisdom] and has an inexpressible nature, is to be understood as being like a vajra because it is difficult to penetrate by any cognitions that arise from studying and reflecting. The words that express this actuality through teaching the path that accords with attaining it are [also] called "footings" because they serve as the support of this [actuality]. In this way, in the sense of being what is difficult to penetrate and in the sense of being [its] support, respectively, that actuality and the letters [that describe it] are [both] to be understood as "vajra footings."

So what does "actuality" and what does "letters" refer to? "Actuality" refers to the sevenfold actuality of realization, that is, the actuality of the Buddha, the actuality of the dharma, the actuality of the assembly, the actuality of the basic element, the actuality of awakening, the actuality of [its] qualities, {J2} and the actuality of [enlightened] activity. These are called "actuality." The words that point out and elucidate this sevenfold actuality of realization are called "letters."

This discussion of the vajra points should be known in detail according to [a number of] sūtras.

Ānanda, the Tathāgata is indemonstrable. He cannot be seen with the eyes. Ānanda, the dharma is inexpressible. It cannot be heard with the ears. Ānanda, the saṃgha is unconditioned. It cannot be worshipped with body or mind.

Thus, these three vajra points should be understood by following the Dṛḍhādhyāśayaparivarta.

Śāriputra, {D75a} this actuality is the object of the Tathāgata and [solely] the sphere of the Tathāgata. First of all, Śāriputra, this actuality cannot be correctly [known,] seen, or discriminated even by śrāvakas and pratyekabuddhas through their own prajñā, let alone by ordinary naive beings, unless they realize [this actuality] through trust in the Tathāgata. {P75b} Śāriputra, what is to be realized through trust is the ultimate. Śāriputra, "the ultimate" is a designation for the basic element of sentient beings. Śāriputra, "the basic element of sentient beings" is a designation for the tathāgata heart. Śāriputra, "the tathāgata heart" is a designation for the dharmakāya.

Thus, the fourth vajra point is to be understood by following the Anūnatvāpūrṇatvanirdeśaparivarta. {J3}

Bhagavan, "supreme awakening" is a designation for the dhātu of nirvāṇa. Bhagavan, "the dhātu of nirvāṇa" is a designation for the dharmakāya of the Tathāgata.

Thus, the fifth vajra point is to be understood by following the Āryaśrīmālā[devī]sūtra.

Śāriputra, the dharmakāya that is taught by the Tathāgata is endowed with inseparable attributes and qualities that [can]not be realized as being divisible [from it], which [manifest] in the form of the attributes of a tathāgata that far surpass the sand grains in the river Gaṅgā [in number].

Thus, the sixth vajra point is to be understood by following the Anūnatvāpūrṇatvanirdeśaparivarta.

Mañjuśrī, the Tathāgata does not think and does not conceptualize. Nevertheless, his activity, which has such a nature, operates effortlessly and without thinking and conceptualizing.

Thus, the seventh vajra point {D75b} is to be understood by following the Tathāgataguṇajñānācintyaviṣayāvatāranirdeśa.

In brief, these seven vajra points should be known as the "body" of the entire treatise, in the form of the [seven] summary topics that are the gateways to [what this treatise] teaches.

Asaṅga (thogs med). Mahāyānottaratantraśāstravyākhyā, (theg pa chen po rgyud bla ma'i bstan bcos rnam par bshad pa). Translated by Sajjana and rngog blo ldan shes rab. In Derge Tengyur (sde dge bstan 'gyur), (D 4025) sems tsam, phi 74b1-129a7, Vol. 123 pp. 148-257. BDRC

Johnston, E. H. and Chowdhury, T. The Ratnagotravibhāga Mahāyānanottaratantraśāstra. Patna: Bihar Research Society, 1950. Digital input provided by the Digital Sanskrit Buddhist Canon Project, Miroj Shakya proof reader. University of the West, 2007.

buddhaśca dharmaśca gaṇaśca dhātu-

rbodhirguṇāḥ karma ca bauddhamantyam/

kṛtsnasya śāstrasya śarīrametat

samāsato vajrapadāni sapta//1//

vajropamasyādhigamārthasya padaṃ sthānamiti vajrapadam/ tatra śruticintāmayajñānaduṣprativedhādanabhilāpyasvabhāvaḥ pratyātmavedanīyo'rtho vajravadveditavyaḥ/ yānyakṣarāṇi tamarthamabhivadanti tatprāptyanukūlamārgābhidyotanatastāni tatpratiṣṭhābhūtatvāt padamityucyante/ iti duṣprativedhārthena pratiṣṭhārthena ca vajrapadatvamarthavyañjanayoranugantavyam/ tatra katamo'rthaḥ katamadvyañjanam/ artha ucyate saptaprakāro'dhigamārtho yaduta buddhārtho dharmārthaḥ saṃghārtho dhātvartho bodhyartho guṇārthaḥ karmārthaśca/ ayamucyate'rthaḥ/ yairakṣaraireṣa saptaprakāro'dhigamārthaḥ sūcyate prakāśyata idamucyate vyañjanam/ sa caiṣa vajrapadanirdeśo vistareṇa yathāsūtramanugantavyaḥ/

anidarśano hyānanda tathāgataḥ/ sa na śakyaścakṣuṣā draṣṭum/ anabhilāpyo hyānanda dharmaḥ/ sa na śakyaḥ karṇena śrotum/ asaṃskṛto hyānanda saṃghaḥ/ sa na śakyaḥ kāyena vā cittena vā paryupā situm/ itīmāni trīṇi vajrapadāni dṛḍhādhyāśayaparivartānusāreṇānugantavyāni/

tathāgataviṣayo hi śāriputrāyamarthastathāgatagocaraḥ/ sarvaśrāvakapratyekabuddhairapi tāvacchāriputrāyamartho na śakyaḥ samyak svaprajñayā xxx draṣṭuṃ vā pratyavekṣituṃ vā/ prāgeva bālapṛthagjanairanyatra tathāgataśraddhāgamanataḥ/ śraddhāgamanīyo hi śāriputra paramārthaḥ/ paramārtha iti śāriputra sattvadhātoretadadhivacanam/ sattvadhāturiti śāriputra tathāgatagarbhasyaitadadhivacanam/ tathāgatagarbha iti śāriputra dharmakāyasyaitadadhivacanam/ itīdaṃ caturthaṃ vajrapadamanūnatvāpūrṇatvanirdeśaparivartānusāreṇānugatavyam/

anuttarā samyaksaṃbodhiriti bhagavan nirvāṇadhātoretadadhivacanam/ nirvāṇadhāturiti bhagavan tathāgatadharmakāyasyaitadadhivacanam/ itīdaṃ pañcamaṃ vajrapadamāryaśrīmālāsūtrānusāreṇānugantavyam/

yo'yaṃ śāriputra tathāgatanirdiṣṭo dharmakāyaḥ so'yamavinirbhāgadharmā/ avinirmuktajñānaguṇo yaduta gaṅgānadīvālikāvyatikrāntaistathāgatadharmaiḥ/ itīdaṃ ṣaṣṭhaṃ vajrapadmanūnatvāpūrṇatvanirdeśānusāreṇānugantavyam/

na mañjuśrīstathāgataḥ kalpayati na vikalpayati/ athavāsyānābhogenākalpayato'vikalpayata iyamevaṃrūpā kriyā pravartate/ itīdaṃ saptamaṃ vajrapada tathāgataguṇajñānācintyaviṣayāvatāranirdeśānusāreṇānugantavyam/ itīmāni samāsataḥ sapta vajrapadāni sakalasyāsya śāstrasyoddeśamukhasaṃgrāhārthena śarīramiti veditavyam/

Unknown (credited in East Asian Buddhist traditions to Jianyi 堅意, or *Sāramati). Ratnagotravibhāga (Jiu jing yi cheng bao xing lun). Translated by Ratnamati (Lenamoti 勒那摩提). Taishō no. 1611. CBETA, SAT.

佛法及眾僧 性道功德業 略說此論體 七種金剛句

此偈明何義言金剛者猶如金剛難可沮壞所證之義亦復如是故言金剛所言句者以此論句能與證義為根本故此明何義內身證法無言之體以聞思智難可證得猶如金

---

剛名字章句以能詮彼理中證智隨順正道能作根本故名為句此復何義有二義故何謂二義一難證義二者因義是名為義金剛字句應如是知 又何謂為義何謂為字義者則有七種證義何謂七義一者佛義二者法義三者僧義四者眾生義五者菩提義六者功德義七者業義是名為義是故經言又第一義諦者所謂心緣尚不能知何況名字章句故所言字者隨以何等名字章句言語風聲能表能說能明能示此七種義是名為字是故經言又世諦者謂世間中所用之事名字章句言語所說故又此七種金剛句義如諸經中廣說應知應云何知依佛義故如來經中告阿難言阿難所言如來者非可見法是故眼識不能得見故依法義故如來經中告阿難言阿難所言法者非可說事以是故非耳識所聞故依僧義故如來經中告阿難言阿難所言僧者名為無為是故不可身心供養禮拜讚歎故依眾生義故如來經中告舍利弗言舍利弗言眾生者乃是諸佛如來境界一切聲聞辟支佛等以正智慧不能觀察眾生之義何況能證毛道凡夫於此義中唯信如來是故舍利弗隨如來信此眾生義舍利弗言眾生者即是第一義諦舍利弗言第一義諦者即是眾生界舍利弗言眾生界者即是如來藏舍利弗言如來藏者即是法身故依菩提義故經中說言世尊言阿耨多羅三藐三菩提者名涅槃界世尊言涅槃界者即是

---

法身故依功德義故如來經中告舍利弗言舍利弗如來所說法身義者過於恒沙不離不脫不思議佛法如來智慧功德舍利弗如世間燈明色及觸不離不脫又如摩尼寶珠明色形相不離不脫舍利弗法身之義亦復如是過於恒沙不離不脫不思議佛法如來智慧功德故依業義故如來經中告文殊師利言文殊師利如來不分別不分別無分別而自然無分別如所作業自然行故如是等名略說七種金剛字句總攝此論體相應知

I.2

འདི་དག་རང་མཚན་ཉིད་ཀྱི་རྗེས་འབྲེལ་བ། །
གོ་རིམས་ཇི་བཞིན་གཟུངས་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་མདོར། །
གླེང་གཞི་ལས་ནི་གནས་གསུམ་རིག་བྱ་སྟེ། །
བཞི་ནི་བློ་ལྡན་རྒྱལ་ཆོས་དབྱེ་བ་ལས། །

In accordance with their specific characteristics
And in due order, the [first] three points of these [seven]
Should be understood from the introduction in the Dhāraṇirājasūtra
And the [latter] four from the distinction of the attributes of the intelligent and the victors.

On connaîtra ces sept points selon leurs caractéristiques propres

Et dans le même ordre. Les trois premiers viennent

De l’introduction du Soûtra du Roi Dhāraṇīśvara

Et les quatre derniers de la classification

des qualités des Vainqueurs et des sages.

French

English

स्वलक्षणेनानुगतानि चैषां
यथाक्रमं धारणिराजसूत्रे
निदानतस्त्रीणि पदानि विद्या-
च्चत्वारि धीमज्जिनधर्मभेदात्

七種相次第總持自在王
菩薩修多羅序分有三句
餘殘四句者在菩薩如來
智慧差別分應當如是知

Verse page

• English
• Tibetan
• Sanskrit
• Chinese

Select a language to view commentary on this verse.

Brunnhölzl, Karl. When the Clouds Part: The Uttaratantra and its Meditative Tradition as a Bridge between Sūtra and Tantra. Boston: Snow Lion Publications, an imprint of Shambhala Publications, 2015: pp. 331-460.

In accordance with their specific characteristics {P76a}

And in due order, the [first] three points of these [seven]

Should be understood from the introduction in the Dhāraṇirājasūtra

And the [latter] four from the distinction of the attributes of the intelligent and the victors. I.2

Among these seven vajra points, in accordance with the discussion of their specific characteristics and in due order, the first three points should [also] be understood from the introductory section of the Āryadhāraṇīśvararājasūtra and the remaining four thereafter from [this sūtra’s sections on] the distinction of teaching the [various] attributes of bodhisattvas and tathāgatas. This [sūtra] says:

The Bhagavān has completely and perfectly awakened to the equality of all phenomena, has excellently turned the wheel of dharma, and was endowed with limitless very disciplined assemblies of disciples.

Through these three basic phrases, in due order, one should understand the presentation of [how] to arrive at the full knowledge of the successive arising of the three jewels. The remaining four points are to be understood as the instructions on accomplishing the causes that correspond to the arising of the three jewels.

Here, when dwelling on the eighth bhūmi of bodhisattvas, the [Buddha] attained mastery over all phenomena. {J4} Therefore, [the Dhāraṇīśvararājasūtra] says that he who went to the supreme heart of awakening is "the one who has completely and perfectly awakened to the equality of all phenomena." When dwelling on the ninth bhūmi of bodhisattvas, he was endowed with [the power of] proclaiming the supreme dharma, correctly knew the ways of thinking of all sentient beings, attained the highest perfection of [teaching in accordance with their] faculties, and was skilled in destroying the concatenations of the latent tendencies of the afflictions of all sentient beings. {D76a} Therefore, [this sūtra] says that he who has completely and perfectly awakened is "the one who has excellently turned the wheel of dharma." On the tenth bhūmi, immediately upon having received the empowerment of a crown prince of the supreme dharma of the Tathāgata, {P76b} his effortless buddha activity became [completely] unhindered. Therefore, [this sūtra] says that he who excellently turned the wheel of dharma is "the one who was endowed with limitless very disciplined assemblies of disciples." That he superbly guided limitless assemblies of disciples is also taught immediately after [the above passage in the Dhāraṇīśvararājasūtra] by the following passage:

. . . together with a great bhikṣu saṃgha . . . together with an immeasurable saṃgha of bodhisattvas.

Since [the Buddha] is the one who has superbly guided [disciples] in a progressive manner to the awakening of śrāvakas and the awakening of buddhas, [this sūtra says that he was together with] "those who are endowed with all these qualities."

Then, immediately after the discussion of the praiseworthy qualities of śrāvakas and bodhisattvas, one should know the presentation that discriminates the qualities of the jewel of the Buddha through [the passage about] the manifestation of a palace richly adorned with jewels, which is based on the inconceivable supreme samādhi of the Buddha, the gathering of the retinues of the Tathāgata, their arranging various kinds of offerings of divine substances, and their showering down clouds of praises.

Following that, one should know the presentation that discriminates the qualities of the jewel of the dharma through [the passage about] the splendid arrangement of the dharma throne, light [emerging from the Buddha’s forehead], and the proclamation of the names and the qualities of [various] specifications of the dharma.

Right after that, one should know the presentation that discriminates the qualities of the jewel of the saṃgha through [the passage about] the mutual display of the powers of the spheres that are the objects of the samādhis of bodhisattvas and the description of praising their various qualities.

Thereafter, {J5} again, [one should know] the presentation that discriminates the supreme qualities of these three jewels in their due order, which is to be regarded as the end of the introductory section [of the Dhāraṇīśvararājasūtra]. [This is taught] by [Dhāraṇīśvararāja,] this oldest son of the supreme dharma king, becoming endowed with the highest fearlessness and self-confidence through [having received] the empowerment of the Buddha’s light rays. {D76b} {P77a} Based on this, he presents a praise of the ultimate [as embodied in] the true qualities of the Tathāgata and discusses the subject matters of the highest dharma of the mahāyāna. [Finally, the Buddha refers to the saṃgha by] describing [how] to attain the fruition of realizing the [mahāyāna dharma], which is the supreme mastery over [all] phenomena.

Next, after the introductory section of the sūtra, the buddha element is explained through a description of the sixty kinds of factors that purify its [natural] purity because it is [only] if the object to be purified is endowed with qualities that purifications of its purity are justified. Taking up this motive, [the Daśabhūmikasūtra] adduces the specific example of the purification [process] of gold [to illustrate the purification process of the buddha element] on the ten bhūmis of bodhisattvas. In this [Dhāraṇīśvararāja] sūtra here, following the description of [the thirty-two kinds of] the activity of the Tathāgata, the example of an impure beryl gem is used:

O son of noble family, take an expert jeweler who knows the procedure of refining gems very well. Having extracted unrefined precious gems from a jewel mine, he washes them in a caustic alkaline solution and then polishes them by cleansing them with a black-hair cloth. However, he does not cease his efforts at [having done] just that. Next, he washes them in caustic [acidic] food liquid and polishes them by cleansing them with a woolen towel. [Again,] however, he does not cease his efforts at [having done] just that. Next, he washes them in a great medicinal elixir and polishes them by cleansing them with a very fine cloth. Thus cleansed and freed from impure substances, [a refined beryl] is called "a noble beryl." {J6} Likewise, O son of noble family, the Tathāgata too, {P77b} upon perceiving the impure basic element of sentient beings, creates weariness in those sentient beings who delight in saṃsāra through his fear-provoking discourses on impermanence, suffering, identitylessness, and impurity, {D77a} thus making them enter the noble discipline of the dharma. However, the Tathāgata does not cease his efforts at [having done] just that. Next, he makes them realize the guiding principle of the tathāgatas through his discourses on emptiness, signlessness, and wishlessness. [Again,] however, the Tathāgata does not cease his efforts at [having done] just that. Next, through his discourses on the dharma wheel of irreversibility, that is, his discourses on the complete purity of the three spheres, he makes sentient beings enter the domain of the tathāgatas. Those [sentient beings] with various causal natures [of entering this domain] who enter it all together and realize the true nature of a tathāgata are called "unsurpassable venerable ones."

Having in mind the pure disposition, the tathāgata element, it is said:

Just as within stony debris

Pure gold is not seen,

And then becomes visible through being purified,

Tathāgatas [become visible] in the world.

Now, what are those sixty kinds of factors of purifying the buddha element? They are the four kinds of ornaments of bodhisattvas, the eight kinds of illuminations of bodhisattvas, the sixteen kinds of the great compassion of bodhisattvas, and the thirty-two kinds of the activity of bodhisattvas.

After the discussion of that, [the sūtra] explains buddha awakening through teaching the sixteen kinds of the great compassion of great awakening. Following the discussion of that, the buddha qualities are explained through teaching the ten powers, the four fearlessnesses, and the eighteen unique qualities of a buddha. {P78a} After the discussion of that, buddha activity is explained through teaching the thirty-two kinds of the unsurpassable activity of a buddha. In this way, the seven vajra points should be understood in detail by way of discussing their specific characteristics according to the [Dhāraṇīśvararāja]sūtra. {D77b}

Asaṅga (thogs med). Mahāyānottaratantraśāstravyākhyā, (theg pa chen po rgyud bla ma'i bstan bcos rnam par bshad pa). Translated by Sajjana and rngog blo ldan shes rab. In Derge Tengyur (sde dge bstan 'gyur), (D 4025) sems tsam, phi 74b1-129a7, Vol. 123 pp. 148-257. BDRC

།འདི་དག་རང་མཚན་ཉིད་ཀྱི་རྗེས་འབྲེལ་བ། །གོ་རིམས་ཇི་བཞིན་གཟུངས་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་མདོར། །གླེང་གཞི་ལས་ནི་གནས་གསུམ་རིག་བྱ་སྟེ། །བཞི་ནི་བློ་ལྡན་རྒྱལ་ཆོས་དབྱེ་བ་ལས། །རྡོ་རྗེའི་གནས་བདུན་པོ་འདི་དག་ལས་རང་གི་མཚན་{br}ཉིད་བསྟན་པ་དང་། རྗེས་སུ་འབྲེལ་བ་ནི་གོ་རིམས་ཇི་ལྟ་བར་འཕགས་པ་གཟུངས་ཀྱི་དབང་ཕྱུག་རྒྱལ་པོའི་མདོར་གླེང་གཞིའི་ལེའུ་ལས་གནས་གསུམ་རིག་པར་བྱ་ལ། དེའི་འོག་ཏུ་ལྷག་མ་བཞི་ནི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དང་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཆོས་ཀྱི་དབྱེ་བ་ལས་སོ། །དེ་{br}ལས་ཇི་སྐད་དུ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཆོས་ཐམས་ཅད་མཉམ་པ་ཉིད་དུ་མངོན་པར་རྫོགས་པར་སངས་རྒྱས་པ། ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ལེགས་པར་བསྐོར་བ། སློབ་མའི་ཚོགས་ཤིན་ཏུ་དུལ་བ་མཐའ་ཡས་པ་མངའ་བ་ཞེས་གསུངས་ཏེ། རྩ་བའི་ཚིག་འདི་གསུམ་གྱིས་ནི་{br}གོ་རིམས་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་དཀོན་མཆོག་གསུམ་རིམ་གྱིས་སྐྱེ་བ་འགྲུབ་པ་རྣམ་པར་གཞག་པར་རིག་པར་བྱ་ལ། ལྷག་མ་གནས་བཞི་ནི་དཀོན་མཆོག་གསུམ་འབྱུང་བ་དང་རྗེས་སུ་མཐུན་པའི་རྒྱུ་འགྲུབ་པ་བསྟན་པར་རིག་པར་བྱའོ། །དེ་ལ་གང་གི་ཕྱིར་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ས་{br}བརྒྱད་པ་ལ་གནས་པ་ན་ཆོས་ཐམས་ཅད་ལ་དབང་ཐོབ་པར་འགྱུར་བ་དེའི་ཕྱིར་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སྙིང་པོ་མཆོག་ཏུ་གཤེགས་པ་དེ་ལ་ཆོས་ཐམས་ཅད་མཉམ་པ་ཉིད་དུ་མངོན་པར་རྫོགས་པར་སངས་རྒྱས་པ་ཞེས་བྱའོ། །གང་གི་ཕྱིར་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ས་དགུ་པ་ལ་གནས་པ་ནི། བླ་ན་{br}མེད་པའི་ཆོས་སྨྲ་བ་ཉིད་དང་ལྡན་པ། སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་བསམ་པའི་ཚུལ་ལེགས་པར་ཤེས་པ་དང་། དབང་པོ་མཆོག་གི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དང་། སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཉོན་མོངས་པའི་བག་ཆགས་ཀྱི་མཚམས་སྦྱོར་བ་འཇོམས་པ་ལ་མཁས་པར་འགྱུར་བ།

---

དེའི་ཕྱིར་མངོན་པར་རྫོགས་པར་སངས་རྒྱས་པ་དེ་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ལེགས་པར་བསྐོར་བ་ཞེས་བྱའོ། །གང་གི་ཕྱིར་ས་བཅུ་པ་ལ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་བླ་ན་མེད་པའི་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་ཚབ་ཏུ་དབང་བསྐུར་བ་ཐོབ་མ་ཐག་ཏུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་མཛད་པ་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་ཅིང་རྒྱུན་{br}མི་འཆད་པར་འགྱུར་བ་དེའི་ཕྱིར་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ལེགས་པར་བསྐོར་བ་དེའི་སློབ་མའི་ཚོགས་ཤིན་ཏུ་དུལ་བ་མཐའ་ཡས་པ་མངའ་བ་ཞེས་བྱའོ། །སློབ་མའི་ཚོགས་ཤིན་ཏུ་དུལ་བ་མཐའ་ཡས་པ་དེ་ཡང་དེ་མ་ཐག་ཏུ་དགེ་སློང་གི་དགེ་འདུན་ཆེན་པོ་དང་ཐབས་ཅིག་སྟེ་ཞེས་བྱ་བ་ནས། {br}བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ཚོགས་གཞལ་དུ་མེད་པ་དང་ཐབས་ཅིག་གོ་ཞེས་བྱ་བའི་བར་གྱི་གཞུང་འདིས་སྟོན་ཏེ། དེ་ལྟ་བུའི་ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་པ་དག་དང་ཞེས་བྱ་བ་ནི། གོ་རིམས་ཇི་ལྟ་བར་ཉན་ཐོས་ཀྱི་བྱང་ཆུབ་དང་། སངས་རྒྱས་ཀྱི་བྱང་ཆུབ་ལ་ཤིན་ཏུ་དུལ་བའི་ཕྱིར་ན། དེ་ལྟ་བུའི་{br}ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་པ་དག་དང་ངོ། །དེ་ནས་ཉན་ཐོས་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ཡོན་ཏན་བསྔགས་པ་བསྟན་པའི་རྗེས་ཐོགས་ལ། བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཏིང་ངེ་འཛིན་ཁྱུ་མཆོག་ལ་བརྟེན་ནས་རིན་པོ་ཆེ་བཀོད་པའི་འཁོར་གྱི་ཁྱམས་རྒྱ་ཆེན་པོ་གྲུབ་པ་དང་། དེ་{br}བཞིན་གཤེགས་པའི་འཁོར་འདུས་པ་དང་། ལྷ་རྫས་ཀྱི་མཆོད་པ་སྣ་ཚོགས་བསྒྲུབ་པ་དང་། བསྟོད་པའི་སྤྲིན་གྱི་ཆར་བབ་པས་སངས་རྒྱས་དཀོན་མཆོག་གི་ཡོན་ཏན་རྣམ་པར་དབྱེ་བ་རྣམ་པར་གཞག་པར་རིག་པར་བྱའོ། །དེའི་རྗེས་ལ་ཆོས་ཀྱི་གདན་གྱི་བཀོད་པ་རྒྱ་ཆེན་པོ་{br}དང་། འོད་དང་། ཆོས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་མིང་དང་། ཡོན་ཏན་ཡོངས་སུ་བསྒྲགས་པས་ཆོས་དཀོན་མཆོག་གི་ཡོན་ཏན་རྣམ་པར་དབྱེ་བ་རྣམ་པར་གཞག་པར་རིག་པར་བྱའོ། །དེའི་རྗེས་ལ་ཕན་ཚུན་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་གྱི་སྤྱོད་ཡུལ་གྱི་མཐུ་བསྟན་པ་དང་། {br}དེའི་ཡོན་ཏན་གྱི་བསྔགས་པ་སྣ་ཚོགས་བསྟན་པས་དགེ་འདུན་དཀོན་མཆོག་གི་ཡོན་ཏན་གྱི་རྣམ་པར་དབྱེ་བ་བསྟན་པར་རིག་པར་བྱའོ། །དེའི་རྗེས་ལ་ཡང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་འོད་ཟེར་གྱིས་དབང་བསྐུར་བས་བླ་ན་མེད་པའི་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་སྲས་ཀྱི་ཐུ་བོ་ལ་མི་འཇིགས་པ་དང་། སྤོབས་

---

པ་མཆོག་ཉེ་བར་བསྒྲུབས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡང་དག་པའི་ཡོན་ཏན་དོན་དམ་པའི་བསྟོད་པ་བསྟན་པ་དང་། ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ཆོས་མཆོག་གི་གཏམ་གྱི་དངོས་པོ་ཉེ་བར་བཀོད་པ་དང་། དེ་རྟོགས་པར་བྱེད་པའི་འབྲས་བུ་ཆོས་ཀྱི་དབང་ཕྱུག་དམ་པ་ཐོབ་པར་བསྟན་{br}པས་གོ་རིམས་ཇི་ལྟ་བར་དཀོན་མཆོག་གསུམ་པོ་དེ་རྣམས་ཉིད་ཀྱི་བླ་ན་མེད་པའི་ཡོན་ཏན་གྱི་རྣམ་པར་དབྱེ་བ་རྣམ་པར་གཞག་པ་གླེང་གཞིའི་ལེའུའི་མཐའ་ཉིད་དུ་བལྟ་བར་བྱའོ། །དེ་ནས་མདོའི་གླེང་གཞིའི་ལེའུའི་རྗེས་ཐོགས་སུ་དེ་ཡོངས་སུ་དག་པའི་ཡོན་ཏན་གྱི་ཡོངས་སུ་སྦྱོང་བ་རྣམ་པ་{br}དྲུག་ཅུ་བསྟན་པས། སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཁམས་གསལ་བར་མཛད་དེ་ཡོངས་སུ་དག་པར་བྱ་བའི་དོན་ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་ན་དེ་ཡོངས་སུ་དག་པའི་ཡོངས་སུ་སྦྱོང་བ་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དོན་གྱི་དབང་འདི་ཉེ་བར་བཟུང་ནས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ས་བཅུ་པོ་དག་ལ་ཡང་ས་ལེ་སྦྲམ་གྱི་ཡོངས་{br}སུ་སྦྱོང་བ་དཔེར་བརྗོད་པ་དང་། མདོ་དེ་ཉིད་དུ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཕྲིན་ལས་བསྟན་པའི་རྗེས་ཐོགས་ཉིད་དུ་མ་དག་པའི་ནོར་བུ་བཻ་ཌཱུརྱ་དཔེར་མཛད་དེ། རིགས་ཀྱི་བུ་དཔེར་ན་འདི་ལྟ་སྟེ། ནོར་བུ་མཁན་མཁས་པ་ནོར་བུ་སྦྱོང་བའི་ཚུལ་ལེགས་པར་ཤེས་པ་དེ་ནོར་བུ་རིན་པོ་ཆེའི་རིགས་{br}ནས་ཡོངས་སུ་མ་དག་པའི་ནོར་བུ་རིན་པོ་ཆེ་བླངས་ཏེ། ལན་ཚྭའི་ཆུ་རྣོན་པོས་སྦངས་ནས་སྐྲའི་རེ་བའི་ཡོངས་སུ་སྦྱོང་བས་སྦྱོང་བར་བྱེད་དོ། །དེ་ཙམ་གྱིས་བརྩོན་པ་འདོར་བའང་མ་ཡིན་ཏེ། དེའི་འོག་ཏུ་ཟངས་ཀྱི་ཁུ་བ་རྣོན་པོས་སྦངས་ནས་བལ་གྱི་ལ་བའི་ཡོངས་སུ་སྦྱོང་བས་{br}སྦྱོང་བར་བྱེད་དོ། །དེ་ཙམ་གྱིས་བརྩོན་པ་འདོར་བའང་མ་ཡིན་ཏེ། དེའི་འོག་ཏུ་སྨན་ཆེན་པོའི་ཁུ་བས་སྦངས་ནས་རས་སྲབ་མོའི་ཡོངས་སུ་སྦྱོང་བས་སྦྱོང་བར་བྱེད་དོ། །ཡོངས་སུ་བྱང་སྟེ་དྲི་མ་དང་བྲལ་བ་ནི་བཻ་ཌཱུརྱའི་རིགས་ཆེན་པོ་ཞེས་བརྗོད་དོ། །རིགས་ཀྱི་བུ་དེ་བཞིན་དུ་དེ་{br}བཞིན་གཤེགས་པ་ཡང་ཡོངས་སུ་མ་དག་པའི་སེམས་ཅན་གྱི་ཁམས་མཁྱེན་ནས། མི་རྟག་པ་དང་། སྡུག་བསྔལ་བ་དང་། བདག་མེད་པ་དང་། མི་གཙང་བའི་ཡིད་འབྱུང་བའི་གཏམ་གྱིས་འཁོར་བ་ལ་དགའ་བའི་སེམས་ཅན་རྣམས་སྐྱོ་བ་སྐྱེད་པར་མཛད་དེ།

---

འཕགས་པའི་ཆོས་འདུལ་བ་ལ་འཛུད་པར་མཛད་དོ། །དེ་ཙམ་གྱིས་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་བརྩོན་པ་འདོར་བ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། དེའི་འོག་ཏུ་སྟོང་པ་ཉིད་དང་། མཚན་མ་མེད་པ་དང་། སྨོན་པ་མེད་པའི་གཏམ་གྱིས་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཚུལ་རྟོགས་{br}པར་མཛད་དོ། །དེ་ཙམ་གྱིས་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་བརྩོན་པ་འདོར་བ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། དེའི་འོག་ཏུ་ཕྱིར་མི་ལྡོག་པའི་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་གཏམ་དང་འཁོར་གསུམ་ཡོངས་སུ་དག་པའི་གཏམ་གྱིས་རང་བཞིན་སྣ་ཚོགས་པའི་སེམས་ཅན་དེ་དག་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡུལ་ལ་{br}འཇུག་པར་མཛད་དོ། །ཞུགས་པར་གྱུར་ཞིང་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཆོས་ཉིད་རྟོགས་པར་འགྱུར་ན་ནི། བླ་ན་མེད་པའི་ཡོན་གནས་ཞེས་བརྗོད་དོ། །ཡོངས་སུ་དག་པའི་རིགས་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཁམས་འདི་ཉིད་ལ་དགོངས་ནས། ཇི་ལྟར་རྡོ་ཡི་ཕྱེ་མ་ལ། །ས་ལེ་{br}སྦྲམ་ནི་མི་མཐོང་ཞིང་། །ཡོངས་སུ་སྦྱངས་པས་དེ་མཐོང་བཞིན། །འཇིག་རྟེན་ལ་ནི་དེ་བཞིན་གཤེགས། །ཞེས་གསུངས་སོ། །དེ་ལ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཁམས་ཡོངས་སུ་དག་པའི་ཡོན་ཏན་ཡོངས་སུ་སྦྱོང་བ་རྣམ་པ་དྲུག་ཅུ་པོ་དེ་དག་གང་ཞེ་ན། འདི་ལྟ་སྟེ། བྱང་ཆུབ་{br}སེམས་དཔའི་རྒྱན་རྣམ་པ་བཞི་དང་། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྣང་བ་རྣམ་པ་བརྒྱད་དང་། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོ་རྣམ་པ་བཅུ་དྲུག་དང་། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ལས་རྣམ་པ་སུམ་ཅུ་རྩ་གཉིས་སོ། །དེ་བསྟན་པའི་རྗེས་ཐོགས་སུ་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་སྙིང་{br}རྗེའི་རྣམ་པ་བཅུ་དྲུག་བསྟན་པས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བྱང་ཆུབ་གསལ་བར་མཛད་དོ། །དེ་བསྟན་པའི་རྗེས་ཐོགས་སུ། སྟོབས་བཅུ་དང་། མི་འཇིགས་པ་བཞི་དང་། སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་མ་འདྲེས་པ་བཅོ་བརྒྱད་བསྟན་པས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཡོན་ཏན་གསལ་བར་མཛད་{br}དོ། །དེ་བསྟན་པའི་རྗེས་ཐོགས་ལ། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཕྲིན་ལས་བླ་ན་མེད་པ་བསྟན་པས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཕྲིན་ལས་རྣམ་པ་སུམ་ཅུ་རྩ་གཉིས་གསལ་བར་མཛད་དོ། །དེ་ལྟར་རྡོ་རྗེའི་གནས་བདུན་པོ་འདི་དག་རང་གི་མཚན་ཉིད་བསྟན་པའི་སྒོ་ནས་རྒྱས་པར་ནི་མདོ་ཇི་ལྟ་བ་

---

བཞིན་དུ་རྟོགས་པར་བྱའོ།

Johnston, E. H. and Chowdhury, T. The Ratnagotravibhāga Mahāyānanottaratantraśāstra. Patna: Bihar Research Society, 1950. Digital input provided by the Digital Sanskrit Buddhist Canon Project, Miroj Shakya proof reader. University of the West, 2007.

svalakṣaṇenānugatāni caiṣāṃ

yathākramaṃ dhāraṇirājasūtre/

nidānatastrīṇi padāni vidyā-

ccatvāri dhīmajjinadharmabhedāt//2//

eṣāṃ ca saptānāṃ vajrapadānāṃ svalakṣaṇanirdeśena yathākramamāryadhāraṇīśvararājasūtranidānaparivartānugatāni trīṇi padāni veditavyāni/ tata ūrdhvamavaśiṣṭāni catvāri bodhisattvatathāgatadharmanirdeśabhedāditi/ tasmādyaduktam/

bhagavān sarvadharmasamatābhisaṃbuddhaḥ supravartitadharmacakro'nantaśiṣyagaṇasuvinīta iti/ ebhistribhirmūlapadairyathākramaṃ trayāṇāṃ ratnānāmanupūrvasamutpādasamudāgamavyavasthānaṃ veditavyam/ avaśiṣṭāni catvāri padāni triratnotpattyanurūpahetusamudāgamanirdeśo veditavyaḥ/ tatra yato'ṣṭamyāṃ bodhisattvabhūmau vartamānaḥ sarvadharmavaśitāprāpto bhavati tasmāt sa bodhimaṇḍavaragataḥ sarvadharmasamatābhisaṃbuddha ityucyate/ yato navamyāṃ bodhisattvabhūmau vartamāno'nuttaradharmabhāṇakatvasaṃpannaḥ sarvasattvāśayasuvidhijña indriyaparamapāramitāprāptaḥ sarvasattvakleśavāsanānusaṃdhisamudghātanakuśalo bhavati tasmāt so'bhisaṃbuddhabodhiḥ supravartitadharmacakra ityucyate/ yato daśamyāṃ bhūmāvanuttaratathāgatadharmayauvarājyābhiṣekaprāptyanantaramanābhogabuddhakāryāpratipraśrabdho bhavati tasmāt sa supravartitadharmacakro'nantaśiṣyagaṇasuvinīta ityucyate/ tāṃ punaranantaśiṣyagaṇasuvinītatāṃ tadanantaramanena granthena darśayati/ mahatā bhikṣusaṃghena sārdha yāvadaprameyeṇa ca bodhisattvagaṇena sārdhamiti/ yathākramaṃ śrāvakabodhau buddhabodhau ca suvinītatvādevaṃguṇa samanvāgatairiti/

tataḥ śrāvakabodhisattvaguṇavarṇanirdeśānantaramacintyabuddhasamādhivṛṣabhitāṃ pratītya vipularatnavyūhamaṇḍalavyūha nirvṛttitathāgatapariṣatsamāvartanavividhadivyadravyapūjāvidhānastutimeghābhisaṃpravarṣaṇato buddharatnaguṇavibhāgavyavasthānaṃ veditavyam/ tadanantaramudāradharmāsanavyūhaprabhādharmaparyāyanāmaguṇaparikīrtanato dharmaratnaguṇavibhāgavyavasthānaṃ veditavyam/ tadanantaramanyonyaṃ bodhisattvasamādhigocaraviṣayaprabhāva saṃdarśanatadvicitraguṇavarṇanirdeśataḥ saṃgharatnaguṇavibhāgavyavasthānaṃ veditavyam/ tadanantaraṃ punarapi buddharaśmyabhiṣekairanuttaradharmarājajyeṣṭhaputraparamavaiśāradyapratibhānopakaraṇatāṃ pratītya tathāgatabhūtaguṇaparamārthastutinirdeśataśca mahāyānaparamadharmakathāvastūpanyasanataśca tatpratipatteḥ paramadharmaiśvaryaphalaprāptisaṃdarśanataśca yathāsaṃkhyameṣāmeva trayāṇāṃ ratnānāmanuttaraguṇavibhāgavyavasthānaṃ nidānaparivartāvasānagatameva draṣṭavyam/

tataḥ sūtranidānaparivartānantaraṃ buddhadhātuḥ ṣaṣṭyākāratadviśuddhiguṇaparikarmanirdeśena paridīpitaḥ/ viśodhye'rthe guṇavati tadviśuddhiparikarmayogāt/ imaṃ cārthavaśamupādāya daśasu bodhisattvabhūmiṣu punarjātarūpaparikarmaviśeṣodāharaṇamudāhṛtam/ asminneva ca sūtre tathāgatakarmanirdeśānantaramaviṃśuddhavaiḍūryamaṇidṛṣṭāntaḥ kṛtaḥ/

tadyathā kulaputra kuśalo maṇikāro maṇiśuddhisuvidhijñaḥ/ sa maṇigotrādaparyavadāpitāni maṇiratnāni gṛhītvā tīkṣṇena khārodakenotkṣālya kṛṣṇena keśakambalaparyavadāpanena paryavadāpayati/ na ca tāvanmātreṇa vīrya praśrambhayati/ tataḥ paścāt tīkṣṇenāmiṣarasenotkṣālya khaṇḍikāparyavadāpanena paryavadāpayati/ na ca tāvanmātreṇa vīrya praśrambhayati/ tataḥ sa paścānmahābhaiṣajyarasenotkṣālya sūkṣmavastraparyavadāpanena paryavadāpayati/ paryavadāpitaṃ cāpagatakācama bhijātavaiḍūryamityucyate/ evameva kulaputra tathāgato'pyapariśuddhaṃ sattvadhātuṃ viditvānityaduḥkhānātmāśubhodvegakathayā saṃsārābhiratān sattvānudvejayati/ ārye ca dharmavinaye'vatārayati/ na ca tāvanmātreṇa vīrya praśrambhayati/ tataḥ paścācchūnyānimittapraṇihitakathayā tathāgatanetrīmavabodhayati/ na ca tāvanmātreṇa tathāgato vīryaṃ praśrambhayati/ tataḥ paścādavivartyadharmacakrakathayā trimaṇḍalapariśuddhikathayā ca tathāgataviṣaye tān sattvānavatārayati nānāprakṛtihetukān/ avatīrṇāśca samānāstathāgatadharmatāmadhigamyānuttarā dakṣiṇīyā ityucyanta iti/

etadeva viśuddhagotraṃ tathāgatadhātumabhisaṃdhāyoktam/

yathā pattharacuṇṇamhi jātarūpaṃ na dissati/

parikammena tad diṭṭhaṃ evaṃ loke tathāgatā iti//

tatra katame te buddhadhātoḥ ṣaṣṭyākāraviśuddhiparikarmaguṇāḥ/ tadyathā caturākāro bodhisattvālaṃkāraḥ/ aṣṭākāro bodhisattvāvabhāsaḥ/ ṣoḍaśākārī bodhisattvamahākaruṇā/ dvātriṃśadākāraṃ bodhisattvakarma/

tannirdeśānantaraṃ buddhabodhiḥ ṣoḍaśākāramahābodhikaruṇānirdeśena paridīpitā/ tannirdeśānantaraṃ buddhaguṇā daśabalacaturvaiśāradyaṣṭādaśāveṇikabuddhadharmanirdeśena paridīpitāḥ/ tannirdeśānantaraṃ buddhakarma dvātriṃśadākāra niruttaratathāgatakarmanirdeśena paridīpitam/ evamimāni sapta vajrapadāni svalakṣaṇanirdeśato vistareṇa yathāsūtramanugantavyāni/

Unknown (credited in East Asian Buddhist traditions to Jianyi 堅意, or *Sāramati). Ratnagotravibhāga (Jiu jing yi cheng bao xing lun). Translated by Ratnamati (Lenamoti 勒那摩提). Taishō no. 1611. CBETA, SAT.

是故偈言

七種相次第 總持自在王 菩薩修多羅 序分有三句 餘殘四句者 在菩薩如來 智慧差別分 應當如是知

此偈明何義以是七種金剛字句總攝此論一切佛法廣說其相如陀羅尼自在王經序分中三句餘四句在彼修多羅菩薩如來法差別分應知云何序分有初三句彼修多羅序分中言婆伽婆平等證一切法善轉法輪善能教化調伏無量諸弟子眾如是三種根本字句次第示現佛法僧寶說彼三寶次第生起成就應知餘四句者說隨順三寶因成就三寶因應知此明何義以諸菩薩於八地中十自在為首具足得一切自在是故菩薩坐於道場勝妙之處於一切法中皆得自在是故經言婆伽婆平等證一切法故以諸菩薩住九地時於一切法中得為無上最大法師善知一切諸眾生心到一切眾生

---

根機第一彼岸能斷一切眾生煩惱習氣是故菩薩成大菩提是故經言善轉法輪故以諸菩薩於第十地中得住無上法王位後能於一切佛所作業自然而行常不休息是故經言善能教化調伏無量諸弟子眾故彼善能教化調伏無量諸弟子眾即彼經中次後示現是故經言與大比丘眾俱如是乃至復有無量菩薩眾俱如是次第善能教化聲聞位地及佛菩提善能調伏一切煩惱如是畢竟有無量功德又說聲聞菩薩諸功德已次說諸佛如來不可思議三昧境界又說諸佛如來三昧境界已次說無垢大寶莊嚴寶殿成就又說大寶莊嚴寶殿成就已次說大眾雲集種種供養讚歎如來雨種種衣雨種種華雨種種香如是等示現佛寶不思議事應知又復次說妙法莊嚴法座又說妙法莊嚴法座已次說法門名字及示現功德此明法寶功德差別應如又復次說諸菩薩摩訶薩迭共三昧行境界示現種種功德此明僧寶功德差別應知又復次說如來放大光明授諸菩薩摩訶薩太子法王位職又復次說與大無畏不怯弱辯才又復讚歎諸佛如來第一功德又復次說最上第一大乘之法示現如實修行彼大乘故於法中證果即彼三寶無上功德次第差別序分中義大都已竟應如是知已說自在王菩薩修多羅序分中三寶次說佛性義有六十種法清淨彼功德何以故以有彼清淨無量功德性為清淨彼性修六十種法為此義故十地經中數數說金

---

以為譬喻為清淨彼佛性義故又復即於此陀羅尼自在王經中說如來業已次說不清淨大毘琉璃摩尼寶喻是故經言善男子譬如善巧摩尼寶師善知清淨大摩尼寶向大摩尼寶性山中取未清淨諸摩尼寶既取彼寶以嚴灰洗嚴灰洗已然後復持黑頭髮衣以用揩磨不以為足勤未休息次以辛味飲食汁洗食汁洗已然後復持衣纏裹木以用揩磨不以為足勤未休息次後復以大藥汁洗藥汁洗已次後復更持細軟衣以用揩磨以細軟衣用揩磨已然後遠離銅鐵等鑛毘琉璃垢方得說言大琉璃寶善男子諸佛如來亦復如是善知不淨諸眾生性知已乃為說無常苦無我不淨為驚怖彼樂世眾生令厭世間入聲聞法中而佛如來不以為足勤未休息次為說空無相無願令彼眾生少解如來所說法輪而佛如來不以為足勤未休息次復為說不退法輪次說清淨波羅蜜行謂不見三事令眾生入如來境界如是依種種因依種種性入佛法中入法中已故名無上最大福田又復依此自性清淨如來性故經中偈言

譬如石鑛中 真金不可見 能清淨者見 見佛亦如是 向說佛性有六十種淨業功德何謂六十所謂四種菩薩莊嚴八種菩薩光明十六種菩薩摩訶薩大悲三十二種諸菩薩業

已說佛性義次說佛菩提有十六種無上菩提大慈悲心

---

已說佛菩提次說諸佛如來功德所謂十力四無所畏十八不共法

已說功德次說如來三十二種無上大業如是七種金剛句義彼修多羅廣說體相如是應知問

I.3

སངས་རྒྱས་ལས་ཆོས་ཆོས་ལས་འཕགས་པའི་ཚོགས། །
ཚོགས་ལས་སྙིང་པོ་ཡེ་ཤེས་ཁམས་ཐོབ་མཐར། །
ཡེ་ཤེས་དེ་ཐོབ་བྱང་ཆུབ་མཆོག་ཐོབ་སོགས། །
སེམས་ཅན་ཀུན་དོན་བྱེད་ཆོས་རྣམས་དང་ལྡན། །

From the Buddha [comes] the dharma and from the dharma, the noble saṃgha.
Within the saṃgha, the [tathāgata] heart leads to the attainment of wisdom.
The attainment of that wisdom is the supreme awakening that is endowed with
The attributes such as the powers that promote the welfare of all sentient beings.

Du Bouddha vient le Dharma et du Dharma

la Communauté des êtres sublimes.

De la Communauté vient l’obtention de la quintessence,

l’Élément de la sagesse primordiale.

Enfin, l’obtention de cette sagesse est l’Éveil suprême doté des forces

Et des autres qualités utiles au bien de tous les êtres.

French

English

बुद्धाद्धर्मो धर्मतश्चार्यसंघः
संघे गर्भो ज्ञानधात्वाप्तिनिष्ठः।
तज्ज्ञानाप्तिश्चाग्रबोधिर्बलाद्यै-
र्धमैर्युक्ता सर्वसत्त्वार्थकृद्भिः

從佛次有法次法復有僧
僧次無礙性從性次有智
十力等功德為一切眾生
而作利益業有如是次第

Verse page

• English
• Tibetan
• Sanskrit
• Chinese

Select a language to view commentary on this verse.

Brunnhölzl, Karl. When the Clouds Part: The Uttaratantra and its Meditative Tradition as a Bridge between Sūtra and Tantra. Boston: Snow Lion Publications, an imprint of Shambhala Publications, 2015: pp. 331-460.

What is the connection between these [seven points]? {J7}

From the Buddha [comes] the dharma and from the dharma, the noble saṃgha.

Within the saṃgha, the [tathāgata] heart leads to the attainment of wisdom.

The attainment of that wisdom is the supreme awakening that is endowed with

The attributes such as the powers that promote the welfare of all sentient beings. I.3

This describes the connection of [the seven vajra points in] the treatise.

Asaṅga (thogs med). Mahāyānottaratantraśāstravyākhyā, (theg pa chen po rgyud bla ma'i bstan bcos rnam par bshad pa). Translated by Sajjana and rngog blo ldan shes rab. In Derge Tengyur (sde dge bstan 'gyur), (D 4025) sems tsam, phi 74b1-129a7, Vol. 123 pp. 148-257. BDRC

།འདི་དག་གི་འབྲེལ་པ་གང་ཞེ་ན། སངས་རྒྱས་ལས་ཆོས་ཆོས་ལས་འཕགས་པའི་ཚོགས། །ཚོགས་ལས་སྙིང་པོ་ཡེ་ཤེས་ཁམས་ཐོབ་མཐར། །ཡེ་ཤེས་དེ་ཐོབ་བྱང་ཆུབ་མཆོག་ཐོབ་སོགས། །སེམས་ཅན་ཀུན་དོན་བྱེད་ཆོས་རྣམས་དད་ལྡན། །{br}བསྟན་བཅོས་ཀྱི་འབྲེལ་པ་བཤད་ཟིན་ཏོ།

Johnston, E. H. and Chowdhury, T. The Ratnagotravibhāga Mahāyānanottaratantraśāstra. Patna: Bihar Research Society, 1950. Digital input provided by the Digital Sanskrit Buddhist Canon Project, Miroj Shakya proof reader. University of the West, 2007.

kaḥ punareṣāmanuśleṣaḥ/

buddhāddharmo dharmataścāryasaṃghaḥ

saṃghe garbho jñānadhātvāptiniṣṭhaḥ/

tajjñānāptiścāgrabodhirbalādyai-

rdhamairyuktā sarvasattvārthakṛdbhiḥ//3//

uktaḥ śāstrasaṃbandhaḥ/

Unknown (credited in East Asian Buddhist traditions to Jianyi 堅意, or *Sāramati). Ratnagotravibhāga (Jiu jing yi cheng bao xing lun). Translated by Ratnamati (Lenamoti 勒那摩提). Taishō no. 1611. CBETA, SAT.

曰此七種句有何次第答曰偈言

從佛次有法 次法復有僧 僧次無礙性 從性次有智 十力等功德 為一切眾生 而作利益業 有如是次第

I.4

གང་ཞིག་ཐོག་མ་དབུས་མཐའ་མེད་ཞི་སངས་རྒྱས་ཉིད་རང་རྣམ་སངས་རྒྱས། །
སངས་རྒྱས་ནས་ནི་མ་རྟོགས་རྟོགས་ཕྱིར་འཇིག་མེད་རྟག་པའི་ལམ་སྟོན་པ། །
མཁྱེན་བརྩེའི་རལ་གྲི་རྡོ་རྗེ་མཆོག་བསྣམས་སྡུག་བསྔལ་མྱུ་གུ་གཅོད་མཛད་ཅིང་། །
སྣ་ཚོགས་ལྟ་ཐིབས་ཀྱིས་བསྐོར་ཐེ་ཚོམ་རྩིག་པ་འཇིག་མཛད་དེ་ལ་འདུད། །

You awakened to peaceful buddhahood without beginning, middle, or end.
Upon your self-awakening, you taught the fearless everlasting path so that the unawakened may awake.
I pay homage to you who wield the supreme sword and vajra of wisdom and compassion, cut the sprouts of suffering to pieces,
And break through the wall of doubts concealed by the thicket of various views.

À celui qui, de lui-même, s’est éveillé à la paisible bouddhéité

dépourvue de commencement, de milieu et de fin,

Qui, pleinement éveillé, montre la voie indestructible et éternelle

pour que les non-réalisés se réalisent,

Qui brandit le vajra suprême, l’épée de la sagesse et de la compassion,

et tranche les pousses de la souffrance.

À lui qui abat le mur des doutes cerné par la jungle des vues,

je rends hommage.

French

English

यो बुद्धत्वमनादिमध्यनिधनं शान्तं विबुद्धः स्वयं
बुद्ध्वा चाबुधबोधनार्थमभयं मार्गं दिदेश ध्रुवम्
तस्मै ज्ञानकृपासिवज्रवरधृग्दुःखङ्कुरैकच्छिदे
नानादृग्गहनोपगूढविमतिप्राकारभेत्त्रे नमः

佛體無前際及無中間際
亦復無後際寂靜自覺知
既自覺知已為欲令他知
是故為彼說無畏常恒道
佛能執持彼智慧慈悲刀
及妙金剛杵割截諸苦芽
摧碎諸見山覆藏顛倒意
及一切稠林故我今敬禮

Verse page

• English
• Tibetan
• Sanskrit
• Chinese

Select a language to view commentary on this verse.

Brunnhölzl, Karl. When the Clouds Part: The Uttaratantra and its Meditative Tradition as a Bridge between Sūtra and Tantra. Boston: Snow Lion Publications, an imprint of Shambhala Publications, 2015: pp. 331-460.

[Now,] the meaning of these verses is to be explained. Those sentient beings who are guided by the Tathāgata, having taken refuge in the Tathāgata, also take refuge in the dharma and the saṃgha due to their openness that is the natural outflow of the nature of phenomena. Therefore, first [there is] a verse on the jewel of the Buddha.

You awakened to peaceful buddhahood without beginning, middle, or end.

Upon your self-awakening, you taught the fearless everlasting path so that the unawakened may awake.

I pay homage to you who wield the supreme sword and vajra of wisdom and compassion, cut the sprouts of suffering to pieces,

And break through the wall of doubts concealed by the thicket of various views. I.4

Asaṅga (thogs med). Mahāyānottaratantraśāstravyākhyā, (theg pa chen po rgyud bla ma'i bstan bcos rnam par bshad pa). Translated by Sajjana and rngog blo ldan shes rab. In Derge Tengyur (sde dge bstan 'gyur), (D 4025) sems tsam, phi 74b1-129a7, Vol. 123 pp. 148-257. BDRC

།ད་ནི་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་རྣམས་ཀྱི་དོན་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། སེམས་ཅན་གང་དག་དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་བཏུལ་བ་དེ་དག་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་ལ་སྐྱབས་སུ་འགྲོའོ། །ཆོས་ཉིད་ཀྱི་རྒྱུ་མཐུན་པའི་དང་བས་ཆོས་དང་དགེ་འདུན་ལ་{br}ཡང་སྐྱབས་སུ་འགྲོའོ། །དེས་ན་དེ་དང་པོ་ཉིད་ཡིན་པས་ན་སངས་རྒྱས་དཀོན་མཆོག་གི་དབང་དུ་བྱས་ཏེ། ཚིགས་སུ་བཅད་པ། གང་ཞིག་ཐོག་མ་དབུས་མཐའ་མེད་ཞི་སངས་རྒྱས་ཉིད་རང་རྣམ་སངས་རྒྱས། །སངས་རྒྱས་ནས་ནི་མ་རྟོགས་རྟོགས་ཕྱིར་འཇིག་མེད་རྟག་པའི་{br}ལམ་སྟོན་པ། །མཁྱེན་བརྩེའི་རལ་གྲི་རྡོ་རྗེ་མཆོག་བསྣམས་སྡུག་བསྔལ་མྱུ་གུ་གཅོད་མཛད་ཅིང་། །སྣ་ཚོགས་ལྟ་ཐིབས་ཀྱིས་བསྐོར་ཐེ་ཚོམ་རྩིག་པ་འཇིག་མཛད་དེ་ལ་འདུད།

Johnston, E. H. and Chowdhury, T. The Ratnagotravibhāga Mahāyānanottaratantraśāstra. Patna: Bihar Research Society, 1950. Digital input provided by the Digital Sanskrit Buddhist Canon Project, Miroj Shakya proof reader. University of the West, 2007.

idānīṃ ślokānāmartho vaktavyaḥ/ ye sattvāstathāgatena vinītāste tathāgataṃ śaraṇaṃ gacchanto dharmatāniṣyandābhiprasādena dharma ca saṃghaṃ ca śaraṇaṃ gacchanti/ atastatprathamato buddharatnamadhikṛtya ślokaḥ/

yo buddhatvamanādimadhyanidhanaṃ śāntaṃ vibuddhaḥ svayaṃ

buddhvā cābudhabodhanārthamabhayaṃ mārgaṃ dideśa dhruvam/

tasmai jñānakṛpāsivajravaradhṛgduḥkhaṅkuraikacchide

nānādṛggahanopagūḍhavimatiprākārabhettre namaḥ//4//

Unknown (credited in East Asian Buddhist traditions to Jianyi 堅意, or *Sāramati). Ratnagotravibhāga (Jiu jing yi cheng bao xing lun). Translated by Ratnamati (Lenamoti 勒那摩提). Taishō no. 1611. CBETA, SAT.

已說一品具攝此論法義體相次說七品具攝此論法義體相解釋偈義應知歸敬三寶者此明何義所有如來教化眾生彼諸眾生歸依於佛尊敬如來歸依於法尊敬如來歸依於僧依於三寶說十二偈初明佛寶故說四偈◎

---

究竟一乘寶性論卷第一

◎佛寶品第二

佛體無前際 及無中間際 亦復無後際 寂靜自覺知 既自覺知已 為欲令他知 是故為彼說 無畏常恒道 佛能執持彼 智慧慈悲刀 及妙金剛杵 割截諸苦芽 摧碎諸見山 覆藏顛倒意

---

及一切稠林 故我今敬禮

I.5

འདུས་མ་བྱས་ཤིང་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ། །
གཞན་གྱི་རྐྱེན་གྱིས་རྟོགས་མིན་པ། །
མཁྱེན་དང་བརྩེ་དང་ནུས་པར་ལྡན། །
དོན་གཉིས་ལྡན་པའི་སངས་རྒྱས་ཉིད། །

Being unconditioned, effortless,
Not being produced through other conditions,
And possessing wisdom, compassion, and power,
Buddhahood is endowed with the two welfares.

La bouddhéité est inconditionnée, spontanée,

Réalisée sans conditions étrangères,

Pourvue de sagesse, de compassion et de puissance,

Ainsi que des deux bienfaits.

French

English

असंस्कृतमनाभोगमपरप्रत्ययोदितम्
बुद्धत्वं ज्ञानकारुण्यशक्त्युपेतं द्वयार्थवत्

無為體自然不依他而知
智悲及以力自他利具足

Verse page

• English
• Tibetan
• Sanskrit
• Chinese

Select a language to view commentary on this verse.

Brunnhölzl, Karl. When the Clouds Part: The Uttaratantra and its Meditative Tradition as a Bridge between Sūtra and Tantra. Boston: Snow Lion Publications, an imprint of Shambhala Publications, 2015: pp. 331-460.

What is taught by this?

Being unconditioned, effortless,

Not being produced through other conditions,

And possessing wisdom, compassion, and power,

Buddhahood is endowed with the two welfares. I.5

This [verse] describes buddhahood in brief as consisting of eight qualities. What are these eight qualities? They are being unconditioned, effortless, an awakening not through other conditions, {P78b} wisdom, compassion, power, the fulfillment of one’s own welfare, and the fulfillment of the welfare of others.

Asaṅga (thogs med). Mahāyānottaratantraśāstravyākhyā, (theg pa chen po rgyud bla ma'i bstan bcos rnam par bshad pa). Translated by Sajjana and rngog blo ldan shes rab. In Derge Tengyur (sde dge bstan 'gyur), (D 4025) sems tsam, phi 74b1-129a7, Vol. 123 pp. 148-257. BDRC

།འདིས་ཅི་བསྟན་ཞེ་ན། འདུས་མ་བྱས་ཤིང་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ། །གཞན་གྱི་རྐྱེན་གྱིས་རྟོགས་{br}མིན་པ། །མཁྱེན་དང་བརྩེ་དང་ནུས་པར་ལྡན། །དོན་གཉིས་ལྡན་པའི་སངས་རྒྱས་ཉིད། །འདིས་ནི་མདོར་བསྡུ་ན། ཡོན་ཏན་བརྒྱད་དང་ལྡན་པའི་སངས་རྒྱས་ཉིད་བརྗོད་དོ། །ཡོན་ཏན་བརྒྱད་གང་ཞེ་ན། འདུས་མ་བྱས་པ་ཉིད་དང་། ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པ་དང་། གཞན་{br}གྱི་རྐྱེན་གྱིས་མངོན་པར་རྟོགས་པ་མ་ཡིན་པ་དང་། ཡེ་ཤེས་དང་། ཐུགས་རྗེ་དང་། ནུས་པ་དང་། རང་གི་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་། གཞན་གྱི་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའོ།

Johnston, E. H. and Chowdhury, T. The Ratnagotravibhāga Mahāyānanottaratantraśāstra. Patna: Bihar Research Society, 1950. Digital input provided by the Digital Sanskrit Buddhist Canon Project, Miroj Shakya proof reader. University of the West, 2007.

anena kiṃ darśayati/

asaṃskṛtamanābhogamaparapratyayoditam/

buddhatvaṃ jñānakāruṇyaśaktyupetaṃ dvayārthavat//5//

anena samāsato'ṣṭābhirguṇaiḥ saṃgṛhītaṃ buddhatvamudbhāvitam/ aṣṭau guṇāḥ katame/ asaṃskṛtatvamanābhogatāparapratyayābhisaṃbodhirjñānaṃ karuṇā śaktiḥ svārthasaṃpat parārthasaṃpaditi/

Unknown (credited in East Asian Buddhist traditions to Jianyi 堅意, or *Sāramati). Ratnagotravibhāga (Jiu jing yi cheng bao xing lun). Translated by Ratnamati (Lenamoti 勒那摩提). Taishō no. 1611. CBETA, SAT.

此偈示現何義偈言

無為體自然 不依他而知 智悲及以力 自他利具足 此偈略明佛寶所攝八種功德何等為八一者無為體二者自然三者不依他知四者智五者悲六者力七者自利益八者他利益

I.6

ཐོག་མ་དབུས་མཐའ་མེད་པ་ཡི། །
རང་བཞིན་ཡིན་ཕྱིར་འདུས་མ་བྱས། །
ཞི་བ་ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ཅན་ཕྱིར། །
ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་ཅེས་བྱ་བར་བརྗོད། །

It is unconditioned because its nature
Is to be without beginning, middle, and end.
It is declared to be effortless
Because it possesses the peaceful dharma body.

Comme par nature elle n’a ni commencement,

Ni milieu, ni fin, elle est incomposée.

Douée de la paix du corps absolu,

On la dit spontanée.

French

English

अनादिमध्यनिधनप्रकृतत्वादसंस्कृतम्
शान्तधर्मशरीरत्वादनाभोगमिति स्मृतम्

非初非中後自性無為體
及法體寂靜故自然應知

Verse page

• English
• Tibetan
• Sanskrit
• Chinese

Select a language to view commentary on this verse.

Brunnhölzl, Karl. When the Clouds Part: The Uttaratantra and its Meditative Tradition as a Bridge between Sūtra and Tantra. Boston: Snow Lion Publications, an imprint of Shambhala Publications, 2015: pp. 331-460.

It is unconditioned because its nature

Is to be without beginning, middle, and end.

It is declared to be effortless

Because it possesses the peaceful dharma body. I.6

It is not produced through other conditions

Because it is to be realized personally. {D78a}

Thus, it is wisdom because it is threefold awakening.

It is compassion because it teaches the path. I.7

It is power because it overcomes suffering

And the afflictions through wisdom and compassion.

One’s own welfare is by virtue of the first three qualities

And the welfare of others by virtue of the latter three. I.8

Being "unconditioned" should be understood as the opposite of being conditioned. Here, what is called "conditioned" is that in which arising is perceived and abiding and ceasing are perceived too. Because of the lack of these [three characteristics], buddhahood is to be regarded as being without beginning, middle, and end and as consisting of the unconditioned dharmakāya. It is effortless because all reference points and conceptions are at peace.

It is not produced by other conditions because it is to be realized by self-arisen wisdom (here, udaya means "awakening" and not "arising"). Even though it is unconditioned and has the characteristic of being inactive, from tathāgatahood all activities of the perfect Buddha unfold without effort in an unimpeded and uninterrupted manner until the end of saṃsāra. Thus, buddhahood, which is a truly amazing and inconceivable object, is completely and perfectly realized as being inexpressible in nature by [the Buddha] himself, [that is,] not after having heard [about it] from others, but through the self-arisen wisdom that is not caused by a master. Thereafter, in order to help awaken others, who have not awakened to such an awakening {P79a} and are blind by birth, [the Buddha] teaches them the path that leads to that [awakening]. Therefore, one should understand that [the Buddha] is endowed with unsurpassable wisdom and compassion.

The fearlessness of the path is due to its being beyond the world. Its being beyond the world is due to its never turning back. In due order, the examples of a sword and a vajra elucidate that both the wisdom and compassion of the Tathāgata have the power to overcome the roots of the suffering and the afflictions of others. Here, in brief, the root of suffering consists of anything that comes about as [the five skandhas of] name and form within [any possible saṃsāric] existence. The root of the afflictions {D78b} consists of any views and doubts that are preceded by clinging to a real personality. Here, by virtue of its characteristic of coming forth, the suffering that consists of name and form is to be understood as being represented by a sprout. {J9} Since the power of both the wisdom and the compassion of the Tathāgata cuts through this [suffering], it should be known to be illustrated by the example of a sword. The afflictions to be relinquished through seeing, which consist of said views and doubts and are difficult to understand through mundane wisdom, are difficult to penetrate. Therefore, they resemble a wall concealed by a thick forest. Due to being what breaks through these [afflictions], the power of both the wisdom and the compassion of the Tathāgata should be understood to be illustrated by the example of a vajra.

The instruction on the detailed analysis of these six qualities of the Tathāgata as described should be known in this order according to the Sarvabuddhaviśayāvatārajñānālokālaṃkārasūtra. There it is said:

Mañjuśrī, [through this specification,] "what is without arising and without ceasing" {P79b} [should be understood to be a designation of] the Tathāgata Arhat, the completely perfect Buddha.

Through this, it is explained first that the Tathāgata has the characteristic of being unconditioned. Right after this, the Tathāgata’s being without arising and without ceasing [is illustrated] by nine examples, starting with the example of a reflection of Śakra on a ground of stainless beryl. With regard to the meaning [of this], [the sūtra] says:

Mañjuśrī, likewise, the Tathāgata Arhat, the completely perfect Buddha, does not move, does not reflect, is not discursive, does not think, and does not conceptualize. He is without thought, without conception, without reflection, without mental engagement, peaceful, without arising, and without ceasing. He cannot be seen, cannot be heard, cannot be smelled, cannot be tasted, and cannot be touched. {D79a} He is without characteristics, without cognizing, and without being cognizable.

Thus and further goes the [sūtra’s] discussion of different aspects of peacefulness. Through this, it is explained that the Tathāgata is effortless because in his own actions all discursiveness and conceptions are at peace. Then, the discussion of the [nine] examples in the following passage [of the sūtra] explains the completely perfect awakening of the Tathāgata without any other conditions with regard to the gateways to the completely perfect awakening to the suchness of all phenomena. At the end, after having taught the sixteen aspects of the awakening of the Tathāgata, [the sūtra] says the following:

Here, Mañjuśrī, once the Tathāgata has completely and perfectly awakened to all phenomena’s having such a nature and {P80a} has seen the dharmadhātu of sentient beings to be impure, not stainless, and blemished, {J10} his great compassion, which is called "playful mastery," unfolds for [all] sentient beings.

This states that the Tathāgata is endowed with unsurpassable wisdom and compassion. [In this passage,] "all phenomena’s having such a nature" [refers to phenomena] as they have been taught above as having the nature of the lack of entity."Completely and perfectly awakened" [means] "realized by nonconceptual buddha wisdom that accords with reality." "Of sentient beings" [means] "of those who are categorized as the groups [whose disposition] is certain [in terms of what is correct], [whose disposition] is uncertain, and [whose disposition] is certain in terms of what is mistaken." "The dharmadhātu" [refers to their] tathāgata heart, which in essence is not different from the [Buddha’s] own true nature. "Has seen" [means] "having seen all the aspects [of this tathāgata heart in different beings] with the Buddha’s unobscured eyes." "Impure" [refers to the impurity] of ordinary naive beings due to their afflictive obscurations. "Not stainless" [refers to the impurity] of śrāvakas and pratyekabuddhas due to their cognitive obscurations. {D79b} "Blemished" [refers to the impurity] of bodhisattvas due to their remainders of either one of both of those [obscurations]. [The Buddha’s compassion is called] "playful mastery" because of having entered into various gateways of perfect means of guidance. That this "compassion unfolds for [all] sentient beings" is because [the Buddha], as being the one who possesses the awakening of having completely and perfectly awakened for the sake of all sentient beings due to [their] being equal [for him to himself], has the intention to [make them] attain the realization of [the Buddha’s] own true nature [that abides in them too]. Thereafter, due to the unfolding of unsurpassable wisdom and compassion, [the Buddha] engages in bringing about his turning of the wheel of the unequaled dharma in an uninterrupted manner. {P80b} This is to be understood as the power of both [wisdom and compassion] with regard to promoting the welfare of others.

Here, from among these six qualities of the Tathāgata, in due order, to be endowed with the first three' [qualities] (such as being unconditioned) represents the fulfillment of one’s own welfare, while [being endowed] with the latter three (such as wisdom) represents the fulfillment of the welfare of others. Or, [one can say that] it is [the quality of] wisdom that elucidates the fulfillment of one’s own welfare, which is due to its having the property of being the basis of the completely perfect self-awakening that is the supreme and eternal abode of peace. Compassion and power [indicate] the fulfillment of the welfare of others due to their having the property of being the basis of [the activity of] turning the wheel of the great unsurpassable dharma.

Asaṅga (thogs med). Mahāyānottaratantraśāstravyākhyā, (theg pa chen po rgyud bla ma'i bstan bcos rnam par bshad pa). Translated by Sajjana and rngog blo ldan shes rab. In Derge Tengyur (sde dge bstan 'gyur), (D 4025) sems tsam, phi 74b1-129a7, Vol. 123 pp. 148-257. BDRC

།ཐོག་མ་དབུས་མཐའ་མེད་པ་ཡི། །རང་བཞིན་ཡིན་ཕྱིར་འདུས་མ་བྱས། །{br}ཞི་བ་ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ཅན་ཕྱིར། །ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་ཅེས་བྱ་བར་བརྗོད། །སོ་སོ་རང་གིས་རྟོགས་བྱའི་ཕྱིར། །གཞན་གྱི་རྐྱེན་གྱིས་རྟོགས་མིན་པ། །དེ་ལྟར་རྣམ་གསུམ་རྟོགས་ཕྱིར་མཁྱེན། །ལམ་སྟོན་ཕྱིར་ན་ཐུགས་བརྩེ་བ། །ནུས་པ་ཡེ་ཤེས་ཐུགས་རྗེ་ཡིས། །སྡུག་

---

བསྔལ་ཉོན་མོངས་སྤོང་ཕྱིར་རོ། །དང་པོ་གསུམ་གྱིས་རང་དོན་ཏེ། །ཕྱི་མ་གསུམ་གྱིས་གཞན་དོན་ཡིན། །འདུས་མ་བྱས་ནི་འདུས་བྱས་ལས་བཟློག་པར་ཤེས་པར་བྱའོ། །དེ་ལ་འདུས་བྱས་ནི་གང་ལ་སྐྱེ་བ་ཡང་རབ་ཏུ་ཤེས་ཤིང་། གནས་པ་དང་{br}འཇིག་པ་ཡང་རབ་ཏུ་ཤེས་པ་ནི་འདུས་བྱས་ཞེས་བརྗོད་ལ། དེ་མེད་པའི་ཕྱིར་སངས་རྒྱས་ཉིད་ཐོག་མ་དང་དབུས་དང་ཐ་མ་མེད་པ་འདུས་མ་བྱས་པ། ཆོས་ཀྱི་སྐུས་རབ་ཏུ་ཕྱེ་བར་བལྟ་བར་བྱའོ། །སྤྲོས་པ་དང་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཐམས་ཅད་ཉེ་བར་ཞི་བའི་ཕྱིར་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའོ། །{br}རང་བྱུང་གི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་རྟོགས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར། གཞན་གྱི་རྐྱེན་གྱིས་རྟོགས་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་ནོ། །ཨོ་ཏ་ཡ་ནི་འདིར་མངོན་པར་རྟོགས་པ་ལ་འདོད་ཀྱི་སྐྱེ་བ་ལ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལྟར་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་འདུས་མ་བྱས་ཤིང་འཇུག་པ་མེད་པའི་མཚན་ཉིད་ལས་ཀྱང་{br}ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པར་སངས་རྒྱས་ཀྱི་མཛད་པ་ཐམས་ཅད་འཁོར་བ་ཇི་སྲིད་ཀྱི་མཐར་ཐུག་པར་ཐོགས་པ་མེད་ཅིང་རྒྱུན་མི་འཆད་པར་རབ་ཏུ་འཇུག་གོ། །དེ་ལྟར་ཤིན་ཏུ་རྨད་དུ་བྱུང་ཞིང་བསམ་དུ་མེད་པའི་ཡུལ་སངས་རྒྱས་ཉིད་དེ་གཞན་ལས་མ་ཐོས་པར་རང་ཉིད་དེ་སློབ་དཔོན་མེད་པར་{br}རང་བྱུང་གི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་བརྗོད་དུ་མེད་པའི་རང་བཞིན་དུ་མངོན་པར་རྫོགས་པར་སངས་རྒྱས་ཏེ། དེ་རྗེས་སུ་རྟོགས་པ་དང་མི་ལྡན་པ་དམུས་ལོང་དུ་གྱུར་པ་གཞན་དག་ཀྱང་རྟོགས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར། དེ་རྗེས་སུ་རྟོགས་པའི་ལམ་སྟོན་པར་མཛད་པའི་ཕྱིར་བླ་ན་མེད་པའི་ཡེ་ཤེས་དང་{br}ཐུགས་རྗེ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་དུ་རིག་པར་བྱའོ། །འཇིགས་པ་མེད་པའི་ལམ་ནི་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་ཕྱིར་ལ། འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པ་ཡང་ཕྱིར་མི་ལྡོག་པའི་ཕྱིར་རོ། །རལ་གྲི་དང་རྡོ་རྗེའི་དཔེས་ནི་གོ་རིམས་ཇི་ལྟ་བར་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡེ་ཤེས་དང་ཐུགས་རྗེ་{br}འདི་གཉིས་ཉིད་གཞན་གྱི་སྡུག་བསྔལ་དང་ཉོན་མོངས་པའི་རྩ་བ་འཇོམས་པར་ནུས་པར་བསྟན་ཏོ། །དེ་ལ་སྡུག་བསྔལ་གྱི་རྩ་བ་ནི་མདོར་ན་གང་ཅི་ཡང་རུང་སྲིད་པ་རྣམས་སུ་མིང་དང་གཟུགས་མངོན་པར་གྲུབ་པའོ། །ཉོན་མོངས་པའི་རྩ་བ་ནི་གང་ཅི་ཡང་རུང་བ་འཇིག་

---

ཚོགས་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་སྔོན་དུ་འགྲོ་བ་ཅན་གྱི་ལྟ་བ་དང་ཐེ་ཚོམ་མོ། །དེ་ལ་མིང་དང་གཟུགས་ཀྱིས་བསྡུས་པའི་སྡུག་བསྔལ་ནི་མངོན་པར་གྲུབ་པའི་མཚན་ཉིད་གྱིས་ནི་མྱུ་གུ་ལྟ་བུར་ཤེས་པར་བྱ་ལ། དེ་གཅོད་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡེ་ཤེས་དང་། {br}ཐུགས་རྗེ་གཉིས་ཀྱི་ནུས་པ་རལ་གྲིའི་དཔེས་བསྟན་ཏོ། །ལྟ་བ་དང་ཐེ་ཚོམ་གྱིས་བསྡུས་པ་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བའི་ཉོན་མོངས་པ་ནི་འཇིག་རྟེན་པའི་རྟོགས་པས་ཤེས་པར་དཀའ་བ་དང་། ཕིགས་པར་དཀའ་བའི་ཕྱིར་ན། ནགས་ཐིབས་པོས་བསྐོར་བའི་རྩིག་པ་དང་འདྲ་བ་དེ་{br}འཇིག་པར་བྱེད་པ་སྟེ་འཇིག་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡེ་ཤེས་དང་། ཐུགས་རྗེ་དག་རྡོ་རྗེའི་དཔེ་དང་མཐུན་པར་རིག་པར་བྱའོ། །དེ་ལྟར་ན་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡོན་ཏན་དྲུག་པོ་འདི་རྣམས་གོ་རིམས་འདི་ཉིད་ཀྱིས་རྒྱས་པར་རྣམ་པར་{br}དབྱེ་བ་བསྟན་པ་ནི། སངས་རྒྱས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཡུལ་ལ་འཇུག་པ་ཡེ་ཤེས་སྣང་བ་རྒྱན་གྱི་མདོའི་རྗེས་སུ་འབྲངས་ནས་རྟོགས་པར་བྱའོ། །དེ་ལས་ཇི་སྐད་དུ། འཇམ་དཔལ་སྐྱེ་བ་མེད་ཅིང་འགག་པ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ནི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་དགྲ་བཅོམ་པ་ཡང་དག་པར་{br}རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཚིག་བླ་དགས་ཏེ་ཞེས་གསུངས་པ་སྟེ། འདིས་ནི་རེ་ཞིག་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་འདུས་མ་བྱས་པའི་མཚན་ཉིད་དོ་ཞེས་བསྟན་ཏོ། །གང་དེའི་རྗེས་ཐོགས་ཉིད་ལ་བཻ་ཌཱུརྱའི་ས་གཞི་དྲི་མ་མེད་པའི་བརྒྱ་བྱིན་གྱི་གཟུགས་བརྙན་གྱི་དཔེ་ཐོག་མར་བྱས་{br}ཏེ། ཇི་སྲིད་དུ་དཔེ་དགུས་དོན་འདི་ཉིད་ཀྱི་དབང་དུ་བྱས་ནས་གསུངས་པ། འཇམ་དཔལ་དེ་བཞིན་དུ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་དགྲ་བཅོམ་པ་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱང་གཡོ་བར་མི་མཛད། སེམས་པར་མི་མཛད། སྤྲོ་བར་མི་མཛད། རྟོག་པར་མི་མཛད། {br}རྣམ་པར་རྟོག་པར་མི་མཛད་ཅིང་། རྟོག་པ་མེད་པ། རྣམ་པར་རྟོག་པ་མེད་པ། སེམས་པ་མེད་པ། ཡིད་ལ་བྱེད་པ་མེད་པ། བསིལ་བར་གྱུར་པ། སྐྱེ་བ་མེད་པ། འགག་པ་མེད་པ། བལྟར་མེད་པ། མཉན་དུ་མེད་པ། བསྣམ་དུ་མེད་པ། མྱང་དུ་མེད་པ། རེག་ཏུ་

---

མེད་པ། མཚན་མ་མེད་པ། རྣམ་པར་རིག་པ་མེད་པ། རྣམ་པར་རིག་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པ་ཞེས་གསུངས་ཏེ། དེ་ལ་སོགས་པ་ནི་ཉེ་བར་ཞི་བའི་ཚིག་གི་རབ་ཏུ་དབྱེ་བ་བསྟན་པའོ། །འདིས་ནི་རང་གི་མཛད་པ་དག་ལས་རྣམ་པར་རྟོག་པ་དང་། སྤྲོས་པ་{br}ཐམས་ཅད་ཞི་བའི་ཕྱིར། དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པ་ཉིད་བསྟན་ཏོ། །དེའི་འོག་ཏུ་གཞུང་ལྷག་མ་ལས་དཔེ་བསྟན་པས་ནི། ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་དེ་བཞིན་ཉིད་མངོན་པར་རྫོགས་པར་བྱང་ཆུབ་པའི་སྒོ་ལ། གཞན་གྱི་རྐྱེན་གྱིས་མངོན་པར་རྟོགས་པ་མ་ཡིན་པ་{br}ཉིད་བསྟན་ཏོ། །གང་ཡང་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་བྱང་ཆུབ་རྣམ་པ་བཅུ་དྲུག་བསྟན་ནས། མཐར་འདི་སྐད་དུ། འཇམ་དཔལ་དེ་ལ་ཆོས་ཐམས་ཅད་དེ་ལྟ་བུའི་རང་བཞིན་དུ་ཆོས་ཐམས་ཅད་མངོན་པར་རྫོགས་པར་བྱང་ཆུབ་སྟེ། སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་ཡང་མ་དག་པ། དྲི་མ་{br}དང་བྲལ་བ། སྐྱོན་དང་བཅས་པའི་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་གཟིགས་ནས་སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་རྣམ་པར་བརྩེ་བ་ཞེས་བྱ་བའི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་ལ་རབ་ཏུ་འཇུག་གོ། །ཞེས་གསུངས་ཏེ། འདིས་ནི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡེ་ཤེས་དང་ཐུགས་རྗེ་དང་ལྡན་{br}པ་ཉིད་བརྗོད་དོ། །དེ་ལ་ཆོས་ཐམས་ཅད་དེ་ལྟ་བུའི་རང་བཞིན་དུ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གོ་རིམས་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་བསྟན་པ་དངོས་པོ་མེད་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་དུའོ། །མངོན་པར་རྫོགས་པར་བྱང་ཆུབ་སྟེ། ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཡང་དག་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཡེ་{br}ཤེས་ཀྱིས་མཁྱེན་ནས་སོ། །སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་ཞེས་བྱ་བ་ནི། ངེས་པ་དང་། མ་ངེས་པ་དང་། ལོག་པ་ཉིད་དུ་ངེས་པའི་ཕུང་པོར་གནས་པ་རྣམས་ལའོ། །ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་ཞེས་བྱ་བ་ནི། རང་གི་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་རང་བཞིན་དང་ཁྱད་པར་མེད་པ་དེ་བཞིན་གཤེགས་{br}པའི་སྙིང་པོའོ། །གཟིགས་ནས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྤྱན་སྒྲིབ་པ་མེད་པས་གཟིགས་ནས་སོ། །བྱིས་པ་སོ་སོའི་སྐྱེ་བོ་རྣམས་ཀྱི་ནི་ཉོན་མོངས་པའི་སྒྲིབ་པས་མ་དག་པའོ། །ཉན་ཐོས་དང་རང་སངས་རྒྱས་རྣམས་ཀྱི་ནི་ཤེས་བྱའི་སྒྲིབ་པས་དྲི་མ་

---

དང་མ་བྲལ་བའོ། །བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ཀྱི་ནི་དེ་གཉི་ག་གང་ཡང་རུང་བའི་ལྷག་མས་སྐྱོན་དང་བཅས་པའོ། །རྣམ་པར་བརྩེ་བ་ནི་གདུལ་བྱའི་ཐབས་ཀྱི་སྒོ་སྣ་ཚོགས་པ་གྲུབ་པ་ལ་ཞུགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་རབ་ཏུ་འཇུག་པ་ནི། མཉམ་པ་ཉིད་དུ་སེམས་{br}ཅན་གྱི་རྒྱུ་མཚན་དུ་མངོན་པར་རྫོགས་པར་བྱང་ཆུབ་པས་ན་རང་གི་ཆོས་ཉིད་རྟོགས་པ་ཐོབ་པར་དགོངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེའི་འོག་ཏུ་བླ་ན་མེད་པའི་ཡེ་ཤེས་དང་ཐུགས་རྗེའི་རབ་ཏུ་ཞུགས་པ་ལས་མཚུངས་པ་མེད་པའི་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་རབ་ཏུ་བསྐོར་བ་ལ་འཇུག་པ་མངོན་པར་སྒྲུབ་པའི་སྦྱོར་{br}བ་རྒྱུན་མི་འཆད་པ་གང་ཡིན་པ་འདི་ནི་དེ་གཉིས་ཀྱིས་གཞན་གྱི་དོན་བྱེད་པར་ནུས་པར་རིག་པར་བྱའོ། །དེ་ལ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡོན་ཏན་དྲུག་པོ་དེ་དག་ཉིད་ལས་གོ་རིམས་ཇི་ལྟ་བར་འདུས་མ་བྱས་པ་ལ་སོགས་པ་དང་པོ་གསུམ་དང་ལྡན་པ་ནི་རང་གི་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཡིན་ལ། {br}ཡེ་ཤེས་ལ་སོགས་པ་ལྷག་མ་གསུམ་དང་ལྡན་པ་ནི་གཞན་གྱི་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའོ། །ཡང་ན་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་ནི་མཆོག་ཏུ་རྟག་པ་དང་ཉེ་བར་ཞི་བའི་གནས་རང་མངོན་པར་བྱང་ཆུབ་པ་ལ་གནས་པའི་ཡོན་ཏན་གྱིས་ན་རང་གི་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་བསྟན་པ་དང་། ཐུགས་རྗེ་དང་{br}ནུས་པ་དག་གིས་ནི་བླ་ན་མེད་པའི་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ཆེན་པོ་རབ་ཏུ་འཇུག་པའི་ཡོན་ཏན་གྱིས་ན་གཞན་གྱི་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་བསྟན་ཏོ།

Johnston, E. H. and Chowdhury, T. The Ratnagotravibhāga Mahāyānanottaratantraśāstra. Patna: Bihar Research Society, 1950. Digital input provided by the Digital Sanskrit Buddhist Canon Project, Miroj Shakya proof reader. University of the West, 2007.

anādimadhyanidhanaprakṛtatvādasaṃskṛtam/

śāntadharmaśarīratvādanābhogamiti smṛtam//6//

pratyātmamadhigamyatvādaparapratyayodayam/

jñānamevaṃ tridhā bodhāt karuṇā mārgadeśanāt//7//

śaktirjñānakṛpābhyāṃ tu duḥkhakleśanibarhaṇāt/

tribhirādyairguṇaiḥ svārthaḥ parārthaḥ paścimaistribhiḥ//8//

saṃskṛtaviparyayeṇāsaṃskṛtaṃ veditayvam/ tatra saṃskṛtamucyate yasyotpādo'pi prajñāyatesthitirapi bhaṅgo'pi prajñāyate/ tadabhāvādbuddhatvamanādimadhyanidhanamasaṃskṛtadharmakāya prabhāvitaṃ draṣṭavyam/ sarvaprapañcavikalpopaśāntatvādanābhogam/ svayaṃbhūjñānādhigamyatvādaparapratyayodayam/ udayo'trābhisaṃbodho'bhipretotpādaḥ/ ityasaṃskṛtādapravṛttilakṣaṇādapi tathāgatatvādanābhogataḥ sarvasaṃbuddhakṛtyamā saṃsārakoṭeranuparatamanupacchinnaṃ pravartate/

ityevamatyadbhutācintyaviṣayaṃ buddhatvamaśrutvā parataḥ svayamanācāryakeṇa svayaṃbhūjñānena nirabhilāpyasvabhāvatāmabhisaṃbudhya tadanubodhaṃ pratyabudhānāmapi jātyandhānāṃ pareṣāmanubodhāya tadanugāmimārgavyupadeśakaraṇādanuttarajñānakaruṇānvitatvaṃ veditavyam/ mārgasyābhayatvaṃ lokottaratvāt/ lokottaratvamapunarāvṛttitaśca/ yathākramaṃ paraduḥkhakleśamūlasamudghātaṃ pratyanayoreva tathāgatajñānakaruṇayoḥ śaktirasivajradṛṣṭāntena paridīpitā/ tatra duḥkhamūlaṃ samāsato yā kacidbhaveṣu nāmarūpābhinirvṛttiḥ/ kleśamūlaṃ ya kācitsatkāyābhiniveśapūrvikā dṛṣṭirvicikitsā ca/ tatra nāmarūpasaṃgṛhītaṃ duḥkhamabhinirvṛttilakṣaṇatvādaṅkurasthānīyaṃ veditavyam/ tacchettṛtve tathāgatajñānakaruṇāyoḥ śaktirasidṛṣṭantenopamitā veditavyā/ dṛṣṭivicikitsāsamgṛhīto darśanamārgapraheyaḥ/ kleśo laukikajñānaduravagāho durbhedaṃtvādvanagahanopagūḍhaprākārasadṛśaḥ/ tadbhettṛtvāt tathāgatajñānakaruṇayoḥ śaktirvajradṛṣṭāntenopamitā veditavyā/

ityete yathāddiṣṭāḥ ṣaṭ tathāgataguṇā vistaravibhāganirdeśato'nayaivānupūrvyā sarvabuddhaviṣayāvatārajñānālokālaṃkārasūtrānusāreṇānugantavyāḥ/ tatra yaduktamanutpādo'nirodha iti mañjuśrīstathāgato'rhan samyaksaṃbuddha eṣa ityanena tāvadasaṃskṛtalakṣaṇastathāgata iti paridīpitam/ yatpunaranantaraṃ vimalavaiḍūryapṛthivīśakrapratibimbodāharaṇamādiṃ kṛtvā yāvannavabhirudāharaṇairetamevānutpādānirodhatathāgatārthamadhikṛtyāha/ evameva mañjuśrīstathāgato'rhan samyaksaṃbuddho neñjate na viṭhapati na prapañcayati na kalpayati na vikalpayati/ akalpo'vikalpo'citto'manasikāraḥ śītibhūto'nutpādo'nirodho'dṛṣṭo'śruto'nāghrāto'nāsvādito'spṛṣṭo'nimitto'vijñaptiko'vijñapanīya ityevamādirupaśamaprabhedapradeśanirdeśaḥ/ anena svakriyāsu sarvaprapañcavikalpopaśāntatvādanābhogastathāgata iti paridīpitam/ tata ūrdhvamudāharaṇanirdeśādavaśiṣṭena granthena sarvadharmadharmatathatābhisaṃbodhamukheṣvaparapratyayābhisaṃbodhastathāgatasya paridīpitaḥ/ yatpunarante ṣoḍaśākārāṃ tathāgatabodhiṃ nirdiśyaivamāha/ tatra mañjuśrīstathāgatasyaivaṃrūpān sarvadharmānabhisaṃbudhya sattvānāṃ ca dharmadhātuṃ vyavalokyāśuddhamavimalaṃ sāṅganaṃ vikrīḍitā nāma sattveṣu mahākaruṇā pravartata iti/ anena tathāgatasyānuttarajñānakaruṇānvitatvamudbhāvitam/ tatraivaṃrūpān sarvadharmāniti yathāpūrva nirdiṣṭānabhāvasvabhāvāt/ abhisaṃbudhyeti yathābhūtamavikalpabuddhajñānena jñātvā/ sattvānāmiti niyatāniyatamithyāniyatarāśivyavaśitānām/ dharmadhātumiti svadharmatāprakṛtinirviśiṣṭattathāgatagarbham/ vyavalokyeti sarvākāramanāvaraṇena buddhacakṣuṣā dṛṣṭvā/ aśuddhaṃ kleśāvaraṇena bālapṛthagjanānām/ avimalaṃ jñeyāvaraṇena śrāvakapratyekabuddhānām/ sāṅganaṃ tadubhayānyatamaviśiṣṭatayā bodhisattvānām/ vikrīḍitā vividhā saṃpannavinayopāyamukheṣu supraviṣṭatvāt/ sattveṣu mahākaruṇā pravartata iti samatayā sarvasattvanimittamabhisaṃbuddhabodheḥ svadharmatādhigamasaṃprāpaṇāśayatvāt/ yadita ūrdhvamanuttarajñānakaruṇāpravṛtterasamadharmacakrapravartanābhinirhāraprayogāśraṃsanamiyamanayoḥ parārthakaraṇe śaktirveditavyā/ tatraiṣāmeva yathākramaṃ ṣaṇṇāṃ tathāgataguṇānāmādyaistribhirasaṃskṛtādibhiryogaḥ svārthasaṃpat/ tribhiravaśiṣṭairjñānādibhiḥ parārthasaṃpat/ api khalu jñānena paramanityopaśāntipadasvābhisaṃbodhisthānaguṇāt svārthasaṃpat paridīpitā/ karuṇāśaktibhyāmanuttaramahādharmacakrapravṛttisthānaguṇāt parārthasaṃpaditi/

Unknown (credited in East Asian Buddhist traditions to Jianyi 堅意, or *Sāramati). Ratnagotravibhāga (Jiu jing yi cheng bao xing lun). Translated by Ratnamati (Lenamoti 勒那摩提). Taishō no. 1611. CBETA, SAT.

偈言

非初非中後 自性無為體 及法體寂靜 故自然應知 唯內身自證 故不依他知 如是三覺知 慈心為說道 智悲及力等 拔苦煩惱刺 初三句自利 後三句利他

此偈明何義遠離有為名為無為應知又有為者生住滅法無彼有為是故佛體非初中後故得名為無為法身應知偈言佛體無前際[＊]及無中間際[＊]亦復無後際故又復遠離一切戲論虛妄分別寂靜體故名為自然應知偈言寂靜故不依他知者不依他因緣證知故不依他因緣證知者不依他因緣生故不依他因緣生者自覺不依他覺故如是依於如來無為法身相故一切佛事無始世來自然而行常不休息如是希有不可思議諸佛境界不從他聞不從他聞者不從師聞自自在智無言之體而自覺知偈言自覺知故既自覺知已然後為他生盲眾生令得覺知為彼證得無為法身說無上道是故名為無上智悲應知偈言既自覺知已為欲令他知是故為彼說無畏常恒道故無畏

---

常恒道者明道無畏是常是恒以出世間不退轉法如是次第又拔他苦煩惱根本如來智慧慈悲及神力如是三句刀金剛杵譬喻示現又以何者為苦根本略說言之謂三有中生名色是又何者為煩惱根本謂身見等虛妄邪見疑戒取等又名色者是彼所攝所生苦芽應知如來智慧慈悲心等能割彼芽以是義故說刀譬喻偈言佛能執持彼智慧慈悲刀故割截諸苦芽故又邪見疑所攝煩惱見道遠離以世間智所不能知稠林煩惱不能破壞如世間中樹林牆等彼相似法以如來力能破壞彼以是故說金剛杵喻偈言及妙金剛杵故摧碎諸見山覆藏顛倒意及一切稠林故此六種句如來莊嚴智慧光明入一切佛境界經中次第顯說應知應云何知彼經中言文殊師利如來應正遍知不生不滅者此明如來無為之相又復次說無垢清淨琉璃地中帝釋王身鏡像現等如是乃至九種譬喻皆明如來不生不滅又言文殊師利如來應正遍知清淨法身亦復如是不動不生心不戲論不分別不分別無分別不思無思不思議無念寂滅寂靜不生不滅不可見不可聞不可嗅不可嘗不可觸無諸相不可覺不可知如是等句皆說寂靜差別之相此明何義明佛一切所作事中遠離一切戲論分別寂靜自然次說餘殘修多羅彼中說言如實覺知一切法門者此明如來不依他故證大菩提又復次說如來菩提有十六種是故經言文殊師利如來如是如

---

實覺知一切諸法觀察一切眾生法性不淨有垢有點奮迅於諸眾生大悲現前此明如來無上智悲應知文殊師利如來如是如實覺知一切法者如向前說無體為體如實覺知者如實無分別佛智知故觀察一切眾生法性者乃至邪聚眾生如我身中法性法體法界如來藏等彼諸眾生亦復如是無有差別如來智眼了了知故不淨者以諸凡夫煩惱障故有垢者以諸聲聞辟支佛等有智障故有點者以諸菩薩摩訶薩等依彼二種習氣障故奮迅者能如實知種種眾生可化方便入彼眾生可化方便種種門故大悲者成大菩提得於一切眾生平等大慈悲心為欲令彼一切眾生如佛證智如是覺知證大菩提故次於一切眾生平等轉大法輪常不休息如是三句能作他利益故名為力應知又此六句次第初三種句謂無為等功德如來法身相應示現自利益餘三種句所謂智等示現他利益又復有義以有智慧故證得第一寂靜法身是故名為自利益又依慈悲力等二句轉大法輪示現他利益

I.7

སོ་སོ་རང་གིས་རྟོགས་བྱའི་ཕྱིར། །
གཞན་གྱི་རྐྱེན་གྱིས་རྟོགས་མིན་པ། །
དེ་ལྟར་རྣམ་གསུམ་རྟོགས་ཕྱིར་མཁྱེན། །
ལམ་སྟོན་ཕྱིར་ན་ཐུགས་བརྩེ་བ། །

It is not produced through other conditions
Because it is to be realized personally.
Thus, it is wisdom because it is threefold awakening.
It is compassion because it teaches the path.

Sa réalisation ne dépend pas de conditions étrangères

Car chacun la réalise par soi-même.

En raison de ces trois réalisations, elle est sagesse ;

Comme elle montre la voie, elle est compassion.

French

English

प्रत्यात्ममधिगम्यत्वादपरप्रत्ययोदयम्
ज्ञानमेवं त्रिधा बोधात् करुणा मार्गदेशनात्

唯內身自證故不依他知
如是三覺知慈心為說道

Verse page

• English
• Tibetan
• Sanskrit
• Chinese

Select a language to view commentary on this verse.

Brunnhölzl, Karl. When the Clouds Part: The Uttaratantra and its Meditative Tradition as a Bridge between Sūtra and Tantra. Boston: Snow Lion Publications, an imprint of Shambhala Publications, 2015: pp. 331-460.

It is unconditioned because its nature

Is to be without beginning, middle, and end.

It is declared to be effortless

Because it possesses the peaceful dharma body. I.6

It is not produced through other conditions

Because it is to be realized personally. {D78a}

Thus, it is wisdom because it is threefold awakening.

It is compassion because it teaches the path. I.7

It is power because it overcomes suffering

And the afflictions through wisdom and compassion.

One’s own welfare is by virtue of the first three qualities

And the welfare of others by virtue of the latter three. I.8

Being "unconditioned" should be understood as the opposite of being conditioned. Here, what is called "conditioned" is that in which arising is perceived and abiding and ceasing are perceived too. Because of the lack of these [three characteristics], buddhahood is to be regarded as being without beginning, middle, and end and as consisting of the unconditioned dharmakāya. It is effortless because all reference points and conceptions are at peace.

It is not produced by other conditions because it is to be realized by self-arisen wisdom (here, udaya means "awakening" and not "arising"). Even though it is unconditioned and has the characteristic of being inactive, from tathāgatahood all activities of the perfect Buddha unfold without effort in an unimpeded and uninterrupted manner until the end of saṃsāra. Thus, buddhahood, which is a truly amazing and inconceivable object, is completely and perfectly realized as being inexpressible in nature by [the Buddha] himself, [that is,] not after having heard [about it] from others, but through the self-arisen wisdom that is not caused by a master. Thereafter, in order to help awaken others, who have not awakened to such an awakening {P79a} and are blind by birth, [the Buddha] teaches them the path that leads to that [awakening]. Therefore, one should understand that [the Buddha] is endowed with unsurpassable wisdom and compassion.

The fearlessness of the path is due to its being beyond the world. Its being beyond the world is due to its never turning back. In due order, the examples of a sword and a vajra elucidate that both the wisdom and compassion of the Tathāgata have the power to overcome the roots of the suffering and the afflictions of others. Here, in brief, the root of suffering consists of anything that comes about as [the five skandhas of] name and form within [any possible saṃsāric] existence. The root of the afflictions {D78b} consists of any views and doubts that are preceded by clinging to a real personality. Here, by virtue of its characteristic of coming forth, the suffering that consists of name and form is to be understood as being represented by a sprout. {J9} Since the power of both the wisdom and the compassion of the Tathāgata cuts through this [suffering], it should be known to be illustrated by the example of a sword. The afflictions to be relinquished through seeing, which consist of said views and doubts and are difficult to understand through mundane wisdom, are difficult to penetrate. Therefore, they resemble a wall concealed by a thick forest. Due to being what breaks through these [afflictions], the power of both the wisdom and the compassion of the Tathāgata should be understood to be illustrated by the example of a vajra.

The instruction on the detailed analysis of these six qualities of the Tathāgata as described should be known in this order according to the Sarvabuddhaviśayāvatārajñānālokālaṃkārasūtra. There it is said:

Mañjuśrī, [through this specification,] "what is without arising and without ceasing" {P79b} [should be understood to be a designation of] the Tathāgata Arhat, the completely perfect Buddha.

Through this, it is explained first that the Tathāgata has the characteristic of being unconditioned. Right after this, the Tathāgata’s being without arising and without ceasing [is illustrated] by nine examples, starting with the example of a reflection of Śakra on a ground of stainless beryl. With regard to the meaning [of this], [the sūtra] says:

Mañjuśrī, likewise, the Tathāgata Arhat, the completely perfect Buddha, does not move, does not reflect, is not discursive, does not think, and does not conceptualize. He is without thought, without conception, without reflection, without mental engagement, peaceful, without arising, and without ceasing. He cannot be seen, cannot be heard, cannot be smelled, cannot be tasted, and cannot be touched. {D79a} He is without characteristics, without cognizing, and without being cognizable.

Thus and further goes the [sūtra’s] discussion of different aspects of peacefulness. Through this, it is explained that the Tathāgata is effortless because in his own actions all discursiveness and conceptions are at peace. Then, the discussion of the [nine] examples in the following passage [of the sūtra] explains the completely perfect awakening of the Tathāgata without any other conditions with regard to the gateways to the completely perfect awakening to the suchness of all phenomena. At the end, after having taught the sixteen aspects of the awakening of the Tathāgata, [the sūtra] says the following:

Here, Mañjuśrī, once the Tathāgata has completely and perfectly awakened to all phenomena’s having such a nature and {P80a} has seen the dharmadhātu of sentient beings to be impure, not stainless, and blemished, {J10} his great compassion, which is called "playful mastery," unfolds for [all] sentient beings.

This states that the Tathāgata is endowed with unsurpassable wisdom and compassion. [In this passage,] "all phenomena’s having such a nature" [refers to phenomena] as they have been taught above as having the nature of the lack of entity."Completely and perfectly awakened" [means] "realized by nonconceptual buddha wisdom that accords with reality." "Of sentient beings" [means] "of those who are categorized as the groups [whose disposition] is certain [in terms of what is correct], [whose disposition] is uncertain, and [whose disposition] is certain in terms of what is mistaken." "The dharmadhātu" [refers to their] tathāgata heart, which in essence is not different from the [Buddha’s] own true nature. "Has seen" [means] "having seen all the aspects [of this tathāgata heart in different beings] with the Buddha’s unobscured eyes." "Impure" [refers to the impurity] of ordinary naive beings due to their afflictive obscurations. "Not stainless" [refers to the impurity] of śrāvakas and pratyekabuddhas due to their cognitive obscurations. {D79b} "Blemished" [refers to the impurity] of bodhisattvas due to their remainders of either one of both of those [obscurations]. [The Buddha’s compassion is called] "playful mastery" because of having entered into various gateways of perfect means of guidance. That this "compassion unfolds for [all] sentient beings" is because [the Buddha], as being the one who possesses the awakening of having completely and perfectly awakened for the sake of all sentient beings due to [their] being equal [for him to himself], has the intention to [make them] attain the realization of [the Buddha’s] own true nature [that abides in them too]. Thereafter, due to the unfolding of unsurpassable wisdom and compassion, [the Buddha] engages in bringing about his turning of the wheel of the unequaled dharma in an uninterrupted manner. {P80b} This is to be understood as the power of both [wisdom and compassion] with regard to promoting the welfare of others.

Here, from among these six qualities of the Tathāgata, in due order, to be endowed with the first three' [qualities] (such as being unconditioned) represents the fulfillment of one’s own welfare, while [being endowed] with the latter three (such as wisdom) represents the fulfillment of the welfare of others. Or, [one can say that] it is [the quality of] wisdom that elucidates the fulfillment of one’s own welfare, which is due to its having the property of being the basis of the completely perfect self-awakening that is the supreme and eternal abode of peace. Compassion and power [indicate] the fulfillment of the welfare of others due to their having the property of being the basis of [the activity of] turning the wheel of the great unsurpassable dharma.

Asaṅga (thogs med). Mahāyānottaratantraśāstravyākhyā, (theg pa chen po rgyud bla ma'i bstan bcos rnam par bshad pa). Translated by Sajjana and rngog blo ldan shes rab. In Derge Tengyur (sde dge bstan 'gyur), (D 4025) sems tsam, phi 74b1-129a7, Vol. 123 pp. 148-257. BDRC

།ཐོག་མ་དབུས་མཐའ་མེད་པ་ཡི། །རང་བཞིན་ཡིན་ཕྱིར་འདུས་མ་བྱས། །{br}ཞི་བ་ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ཅན་ཕྱིར། །ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་ཅེས་བྱ་བར་བརྗོད། །སོ་སོ་རང་གིས་རྟོགས་བྱའི་ཕྱིར། །གཞན་གྱི་རྐྱེན་གྱིས་རྟོགས་མིན་པ། །དེ་ལྟར་རྣམ་གསུམ་རྟོགས་ཕྱིར་མཁྱེན། །ལམ་སྟོན་ཕྱིར་ན་ཐུགས་བརྩེ་བ། །ནུས་པ་ཡེ་ཤེས་ཐུགས་རྗེ་ཡིས། །སྡུག་

---

བསྔལ་ཉོན་མོངས་སྤོང་ཕྱིར་རོ། །དང་པོ་གསུམ་གྱིས་རང་དོན་ཏེ། །ཕྱི་མ་གསུམ་གྱིས་གཞན་དོན་ཡིན། །འདུས་མ་བྱས་ནི་འདུས་བྱས་ལས་བཟློག་པར་ཤེས་པར་བྱའོ། །དེ་ལ་འདུས་བྱས་ནི་གང་ལ་སྐྱེ་བ་ཡང་རབ་ཏུ་ཤེས་ཤིང་། གནས་པ་དང་{br}འཇིག་པ་ཡང་རབ་ཏུ་ཤེས་པ་ནི་འདུས་བྱས་ཞེས་བརྗོད་ལ། དེ་མེད་པའི་ཕྱིར་སངས་རྒྱས་ཉིད་ཐོག་མ་དང་དབུས་དང་ཐ་མ་མེད་པ་འདུས་མ་བྱས་པ། ཆོས་ཀྱི་སྐུས་རབ་ཏུ་ཕྱེ་བར་བལྟ་བར་བྱའོ། །སྤྲོས་པ་དང་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཐམས་ཅད་ཉེ་བར་ཞི་བའི་ཕྱིར་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའོ། །{br}རང་བྱུང་གི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་རྟོགས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར། གཞན་གྱི་རྐྱེན་གྱིས་རྟོགས་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་ནོ། །ཨོ་ཏ་ཡ་ནི་འདིར་མངོན་པར་རྟོགས་པ་ལ་འདོད་ཀྱི་སྐྱེ་བ་ལ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལྟར་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་འདུས་མ་བྱས་ཤིང་འཇུག་པ་མེད་པའི་མཚན་ཉིད་ལས་ཀྱང་{br}ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པར་སངས་རྒྱས་ཀྱི་མཛད་པ་ཐམས་ཅད་འཁོར་བ་ཇི་སྲིད་ཀྱི་མཐར་ཐུག་པར་ཐོགས་པ་མེད་ཅིང་རྒྱུན་མི་འཆད་པར་རབ་ཏུ་འཇུག་གོ། །དེ་ལྟར་ཤིན་ཏུ་རྨད་དུ་བྱུང་ཞིང་བསམ་དུ་མེད་པའི་ཡུལ་སངས་རྒྱས་ཉིད་དེ་གཞན་ལས་མ་ཐོས་པར་རང་ཉིད་དེ་སློབ་དཔོན་མེད་པར་{br}རང་བྱུང་གི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་བརྗོད་དུ་མེད་པའི་རང་བཞིན་དུ་མངོན་པར་རྫོགས་པར་སངས་རྒྱས་ཏེ། དེ་རྗེས་སུ་རྟོགས་པ་དང་མི་ལྡན་པ་དམུས་ལོང་དུ་གྱུར་པ་གཞན་དག་ཀྱང་རྟོགས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར། དེ་རྗེས་སུ་རྟོགས་པའི་ལམ་སྟོན་པར་མཛད་པའི་ཕྱིར་བླ་ན་མེད་པའི་ཡེ་ཤེས་དང་{br}ཐུགས་རྗེ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་དུ་རིག་པར་བྱའོ། །འཇིགས་པ་མེད་པའི་ལམ་ནི་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་ཕྱིར་ལ། འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པ་ཡང་ཕྱིར་མི་ལྡོག་པའི་ཕྱིར་རོ། །རལ་གྲི་དང་རྡོ་རྗེའི་དཔེས་ནི་གོ་རིམས་ཇི་ལྟ་བར་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡེ་ཤེས་དང་ཐུགས་རྗེ་{br}འདི་གཉིས་ཉིད་གཞན་གྱི་སྡུག་བསྔལ་དང་ཉོན་མོངས་པའི་རྩ་བ་འཇོམས་པར་ནུས་པར་བསྟན་ཏོ། །དེ་ལ་སྡུག་བསྔལ་གྱི་རྩ་བ་ནི་མདོར་ན་གང་ཅི་ཡང་རུང་སྲིད་པ་རྣམས་སུ་མིང་དང་གཟུགས་མངོན་པར་གྲུབ་པའོ། །ཉོན་མོངས་པའི་རྩ་བ་ནི་གང་ཅི་ཡང་རུང་བ་འཇིག་

---

ཚོགས་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་སྔོན་དུ་འགྲོ་བ་ཅན་གྱི་ལྟ་བ་དང་ཐེ་ཚོམ་མོ། །དེ་ལ་མིང་དང་གཟུགས་ཀྱིས་བསྡུས་པའི་སྡུག་བསྔལ་ནི་མངོན་པར་གྲུབ་པའི་མཚན་ཉིད་གྱིས་ནི་མྱུ་གུ་ལྟ་བུར་ཤེས་པར་བྱ་ལ། དེ་གཅོད་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡེ་ཤེས་དང་། {br}ཐུགས་རྗེ་གཉིས་ཀྱི་ནུས་པ་རལ་གྲིའི་དཔེས་བསྟན་ཏོ། །ལྟ་བ་དང་ཐེ་ཚོམ་གྱིས་བསྡུས་པ་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བའི་ཉོན་མོངས་པ་ནི་འཇིག་རྟེན་པའི་རྟོགས་པས་ཤེས་པར་དཀའ་བ་དང་། ཕིགས་པར་དཀའ་བའི་ཕྱིར་ན། ནགས་ཐིབས་པོས་བསྐོར་བའི་རྩིག་པ་དང་འདྲ་བ་དེ་{br}འཇིག་པར་བྱེད་པ་སྟེ་འཇིག་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡེ་ཤེས་དང་། ཐུགས་རྗེ་དག་རྡོ་རྗེའི་དཔེ་དང་མཐུན་པར་རིག་པར་བྱའོ། །དེ་ལྟར་ན་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡོན་ཏན་དྲུག་པོ་འདི་རྣམས་གོ་རིམས་འདི་ཉིད་ཀྱིས་རྒྱས་པར་རྣམ་པར་{br}དབྱེ་བ་བསྟན་པ་ནི། སངས་རྒྱས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཡུལ་ལ་འཇུག་པ་ཡེ་ཤེས་སྣང་བ་རྒྱན་གྱི་མདོའི་རྗེས་སུ་འབྲངས་ནས་རྟོགས་པར་བྱའོ། །དེ་ལས་ཇི་སྐད་དུ། འཇམ་དཔལ་སྐྱེ་བ་མེད་ཅིང་འགག་པ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ནི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་དགྲ་བཅོམ་པ་ཡང་དག་པར་{br}རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཚིག་བླ་དགས་ཏེ་ཞེས་གསུངས་པ་སྟེ། འདིས་ནི་རེ་ཞིག་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་འདུས་མ་བྱས་པའི་མཚན་ཉིད་དོ་ཞེས་བསྟན་ཏོ། །གང་དེའི་རྗེས་ཐོགས་ཉིད་ལ་བཻ་ཌཱུརྱའི་ས་གཞི་དྲི་མ་མེད་པའི་བརྒྱ་བྱིན་གྱི་གཟུགས་བརྙན་གྱི་དཔེ་ཐོག་མར་བྱས་{br}ཏེ། ཇི་སྲིད་དུ་དཔེ་དགུས་དོན་འདི་ཉིད་ཀྱི་དབང་དུ་བྱས་ནས་གསུངས་པ། འཇམ་དཔལ་དེ་བཞིན་དུ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་དགྲ་བཅོམ་པ་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱང་གཡོ་བར་མི་མཛད། སེམས་པར་མི་མཛད། སྤྲོ་བར་མི་མཛད། རྟོག་པར་མི་མཛད། {br}རྣམ་པར་རྟོག་པར་མི་མཛད་ཅིང་། རྟོག་པ་མེད་པ། རྣམ་པར་རྟོག་པ་མེད་པ། སེམས་པ་མེད་པ། ཡིད་ལ་བྱེད་པ་མེད་པ། བསིལ་བར་གྱུར་པ། སྐྱེ་བ་མེད་པ། འགག་པ་མེད་པ། བལྟར་མེད་པ། མཉན་དུ་མེད་པ། བསྣམ་དུ་མེད་པ། མྱང་དུ་མེད་པ། རེག་ཏུ་

---

མེད་པ། མཚན་མ་མེད་པ། རྣམ་པར་རིག་པ་མེད་པ། རྣམ་པར་རིག་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པ་ཞེས་གསུངས་ཏེ། དེ་ལ་སོགས་པ་ནི་ཉེ་བར་ཞི་བའི་ཚིག་གི་རབ་ཏུ་དབྱེ་བ་བསྟན་པའོ། །འདིས་ནི་རང་གི་མཛད་པ་དག་ལས་རྣམ་པར་རྟོག་པ་དང་། སྤྲོས་པ་{br}ཐམས་ཅད་ཞི་བའི་ཕྱིར། དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པ་ཉིད་བསྟན་ཏོ། །དེའི་འོག་ཏུ་གཞུང་ལྷག་མ་ལས་དཔེ་བསྟན་པས་ནི། ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་དེ་བཞིན་ཉིད་མངོན་པར་རྫོགས་པར་བྱང་ཆུབ་པའི་སྒོ་ལ། གཞན་གྱི་རྐྱེན་གྱིས་མངོན་པར་རྟོགས་པ་མ་ཡིན་པ་{br}ཉིད་བསྟན་ཏོ། །གང་ཡང་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་བྱང་ཆུབ་རྣམ་པ་བཅུ་དྲུག་བསྟན་ནས། མཐར་འདི་སྐད་དུ། འཇམ་དཔལ་དེ་ལ་ཆོས་ཐམས་ཅད་དེ་ལྟ་བུའི་རང་བཞིན་དུ་ཆོས་ཐམས་ཅད་མངོན་པར་རྫོགས་པར་བྱང་ཆུབ་སྟེ། སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་ཡང་མ་དག་པ། དྲི་མ་{br}དང་བྲལ་བ། སྐྱོན་དང་བཅས་པའི་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་གཟིགས་ནས་སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་རྣམ་པར་བརྩེ་བ་ཞེས་བྱ་བའི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་ལ་རབ་ཏུ་འཇུག་གོ། །ཞེས་གསུངས་ཏེ། འདིས་ནི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡེ་ཤེས་དང་ཐུགས་རྗེ་དང་ལྡན་{br}པ་ཉིད་བརྗོད་དོ། །དེ་ལ་ཆོས་ཐམས་ཅད་དེ་ལྟ་བུའི་རང་བཞིན་དུ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གོ་རིམས་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་བསྟན་པ་དངོས་པོ་མེད་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་དུའོ། །མངོན་པར་རྫོགས་པར་བྱང་ཆུབ་སྟེ། ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཡང་དག་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཡེ་{br}ཤེས་ཀྱིས་མཁྱེན་ནས་སོ། །སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་ཞེས་བྱ་བ་ནི། ངེས་པ་དང་། མ་ངེས་པ་དང་། ལོག་པ་ཉིད་དུ་ངེས་པའི་ཕུང་པོར་གནས་པ་རྣམས་ལའོ། །ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་ཞེས་བྱ་བ་ནི། རང་གི་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་རང་བཞིན་དང་ཁྱད་པར་མེད་པ་དེ་བཞིན་གཤེགས་{br}པའི་སྙིང་པོའོ། །གཟིགས་ནས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྤྱན་སྒྲིབ་པ་མེད་པས་གཟིགས་ནས་སོ། །བྱིས་པ་སོ་སོའི་སྐྱེ་བོ་རྣམས་ཀྱི་ནི་ཉོན་མོངས་པའི་སྒྲིབ་པས་མ་དག་པའོ། །ཉན་ཐོས་དང་རང་སངས་རྒྱས་རྣམས་ཀྱི་ནི་ཤེས་བྱའི་སྒྲིབ་པས་དྲི་མ་

---

དང་མ་བྲལ་བའོ། །བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ཀྱི་ནི་དེ་གཉི་ག་གང་ཡང་རུང་བའི་ལྷག་མས་སྐྱོན་དང་བཅས་པའོ། །རྣམ་པར་བརྩེ་བ་ནི་གདུལ་བྱའི་ཐབས་ཀྱི་སྒོ་སྣ་ཚོགས་པ་གྲུབ་པ་ལ་ཞུགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་རབ་ཏུ་འཇུག་པ་ནི། མཉམ་པ་ཉིད་དུ་སེམས་{br}ཅན་གྱི་རྒྱུ་མཚན་དུ་མངོན་པར་རྫོགས་པར་བྱང་ཆུབ་པས་ན་རང་གི་ཆོས་ཉིད་རྟོགས་པ་ཐོབ་པར་དགོངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེའི་འོག་ཏུ་བླ་ན་མེད་པའི་ཡེ་ཤེས་དང་ཐུགས་རྗེའི་རབ་ཏུ་ཞུགས་པ་ལས་མཚུངས་པ་མེད་པའི་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་རབ་ཏུ་བསྐོར་བ་ལ་འཇུག་པ་མངོན་པར་སྒྲུབ་པའི་སྦྱོར་{br}བ་རྒྱུན་མི་འཆད་པ་གང་ཡིན་པ་འདི་ནི་དེ་གཉིས་ཀྱིས་གཞན་གྱི་དོན་བྱེད་པར་ནུས་པར་རིག་པར་བྱའོ། །དེ་ལ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡོན་ཏན་དྲུག་པོ་དེ་དག་ཉིད་ལས་གོ་རིམས་ཇི་ལྟ་བར་འདུས་མ་བྱས་པ་ལ་སོགས་པ་དང་པོ་གསུམ་དང་ལྡན་པ་ནི་རང་གི་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཡིན་ལ། {br}ཡེ་ཤེས་ལ་སོགས་པ་ལྷག་མ་གསུམ་དང་ལྡན་པ་ནི་གཞན་གྱི་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའོ། །ཡང་ན་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་ནི་མཆོག་ཏུ་རྟག་པ་དང་ཉེ་བར་ཞི་བའི་གནས་རང་མངོན་པར་བྱང་ཆུབ་པ་ལ་གནས་པའི་ཡོན་ཏན་གྱིས་ན་རང་གི་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་བསྟན་པ་དང་། ཐུགས་རྗེ་དང་{br}ནུས་པ་དག་གིས་ནི་བླ་ན་མེད་པའི་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ཆེན་པོ་རབ་ཏུ་འཇུག་པའི་ཡོན་ཏན་གྱིས་ན་གཞན་གྱི་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་བསྟན་ཏོ།

Johnston, E. H. and Chowdhury, T. The Ratnagotravibhāga Mahāyānanottaratantraśāstra. Patna: Bihar Research Society, 1950. Digital input provided by the Digital Sanskrit Buddhist Canon Project, Miroj Shakya proof reader. University of the West, 2007.

anādimadhyanidhanaprakṛtatvādasaṃskṛtam/

śāntadharmaśarīratvādanābhogamiti smṛtam//6//

pratyātmamadhigamyatvādaparapratyayodayam/

jñānamevaṃ tridhā bodhāt karuṇā mārgadeśanāt//7//

śaktirjñānakṛpābhyāṃ tu duḥkhakleśanibarhaṇāt/

tribhirādyairguṇaiḥ svārthaḥ parārthaḥ paścimaistribhiḥ//8//

saṃskṛtaviparyayeṇāsaṃskṛtaṃ veditayvam/ tatra saṃskṛtamucyate yasyotpādo'pi prajñāyatesthitirapi bhaṅgo'pi prajñāyate/ tadabhāvādbuddhatvamanādimadhyanidhanamasaṃskṛtadharmakāya prabhāvitaṃ draṣṭavyam/ sarvaprapañcavikalpopaśāntatvādanābhogam/ svayaṃbhūjñānādhigamyatvādaparapratyayodayam/ udayo'trābhisaṃbodho'bhipretotpādaḥ/ ityasaṃskṛtādapravṛttilakṣaṇādapi tathāgatatvādanābhogataḥ sarvasaṃbuddhakṛtyamā saṃsārakoṭeranuparatamanupacchinnaṃ pravartate/

ityevamatyadbhutācintyaviṣayaṃ buddhatvamaśrutvā parataḥ svayamanācāryakeṇa svayaṃbhūjñānena nirabhilāpyasvabhāvatāmabhisaṃbudhya tadanubodhaṃ pratyabudhānāmapi jātyandhānāṃ pareṣāmanubodhāya tadanugāmimārgavyupadeśakaraṇādanuttarajñānakaruṇānvitatvaṃ veditavyam/ mārgasyābhayatvaṃ lokottaratvāt/ lokottaratvamapunarāvṛttitaśca/ yathākramaṃ paraduḥkhakleśamūlasamudghātaṃ pratyanayoreva tathāgatajñānakaruṇayoḥ śaktirasivajradṛṣṭāntena paridīpitā/ tatra duḥkhamūlaṃ samāsato yā kacidbhaveṣu nāmarūpābhinirvṛttiḥ/ kleśamūlaṃ ya kācitsatkāyābhiniveśapūrvikā dṛṣṭirvicikitsā ca/ tatra nāmarūpasaṃgṛhītaṃ duḥkhamabhinirvṛttilakṣaṇatvādaṅkurasthānīyaṃ veditavyam/ tacchettṛtve tathāgatajñānakaruṇāyoḥ śaktirasidṛṣṭantenopamitā veditavyā/ dṛṣṭivicikitsāsamgṛhīto darśanamārgapraheyaḥ/ kleśo laukikajñānaduravagāho durbhedaṃtvādvanagahanopagūḍhaprākārasadṛśaḥ/ tadbhettṛtvāt tathāgatajñānakaruṇayoḥ śaktirvajradṛṣṭāntenopamitā veditavyā/

ityete yathāddiṣṭāḥ ṣaṭ tathāgataguṇā vistaravibhāganirdeśato'nayaivānupūrvyā sarvabuddhaviṣayāvatārajñānālokālaṃkārasūtrānusāreṇānugantavyāḥ/ tatra yaduktamanutpādo'nirodha iti mañjuśrīstathāgato'rhan samyaksaṃbuddha eṣa ityanena tāvadasaṃskṛtalakṣaṇastathāgata iti paridīpitam/ yatpunaranantaraṃ vimalavaiḍūryapṛthivīśakrapratibimbodāharaṇamādiṃ kṛtvā yāvannavabhirudāharaṇairetamevānutpādānirodhatathāgatārthamadhikṛtyāha/ evameva mañjuśrīstathāgato'rhan samyaksaṃbuddho neñjate na viṭhapati na prapañcayati na kalpayati na vikalpayati/ akalpo'vikalpo'citto'manasikāraḥ śītibhūto'nutpādo'nirodho'dṛṣṭo'śruto'nāghrāto'nāsvādito'spṛṣṭo'nimitto'vijñaptiko'vijñapanīya ityevamādirupaśamaprabhedapradeśanirdeśaḥ/ anena svakriyāsu sarvaprapañcavikalpopaśāntatvādanābhogastathāgata iti paridīpitam/ tata ūrdhvamudāharaṇanirdeśādavaśiṣṭena granthena sarvadharmadharmatathatābhisaṃbodhamukheṣvaparapratyayābhisaṃbodhastathāgatasya paridīpitaḥ/ yatpunarante ṣoḍaśākārāṃ tathāgatabodhiṃ nirdiśyaivamāha/ tatra mañjuśrīstathāgatasyaivaṃrūpān sarvadharmānabhisaṃbudhya sattvānāṃ ca dharmadhātuṃ vyavalokyāśuddhamavimalaṃ sāṅganaṃ vikrīḍitā nāma sattveṣu mahākaruṇā pravartata iti/ anena tathāgatasyānuttarajñānakaruṇānvitatvamudbhāvitam/ tatraivaṃrūpān sarvadharmāniti yathāpūrva nirdiṣṭānabhāvasvabhāvāt/ abhisaṃbudhyeti yathābhūtamavikalpabuddhajñānena jñātvā/ sattvānāmiti niyatāniyatamithyāniyatarāśivyavaśitānām/ dharmadhātumiti svadharmatāprakṛtinirviśiṣṭattathāgatagarbham/ vyavalokyeti sarvākāramanāvaraṇena buddhacakṣuṣā dṛṣṭvā/ aśuddhaṃ kleśāvaraṇena bālapṛthagjanānām/ avimalaṃ jñeyāvaraṇena śrāvakapratyekabuddhānām/ sāṅganaṃ tadubhayānyatamaviśiṣṭatayā bodhisattvānām/ vikrīḍitā vividhā saṃpannavinayopāyamukheṣu supraviṣṭatvāt/ sattveṣu mahākaruṇā pravartata iti samatayā sarvasattvanimittamabhisaṃbuddhabodheḥ svadharmatādhigamasaṃprāpaṇāśayatvāt/ yadita ūrdhvamanuttarajñānakaruṇāpravṛtterasamadharmacakrapravartanābhinirhāraprayogāśraṃsanamiyamanayoḥ parārthakaraṇe śaktirveditavyā/ tatraiṣāmeva yathākramaṃ ṣaṇṇāṃ tathāgataguṇānāmādyaistribhirasaṃskṛtādibhiryogaḥ svārthasaṃpat/ tribhiravaśiṣṭairjñānādibhiḥ parārthasaṃpat/ api khalu jñānena paramanityopaśāntipadasvābhisaṃbodhisthānaguṇāt svārthasaṃpat paridīpitā/ karuṇāśaktibhyāmanuttaramahādharmacakrapravṛttisthānaguṇāt parārthasaṃpaditi/

Unknown (credited in East Asian Buddhist traditions to Jianyi 堅意, or *Sāramati). Ratnagotravibhāga (Jiu jing yi cheng bao xing lun). Translated by Ratnamati (Lenamoti 勒那摩提). Taishō no. 1611. CBETA, SAT.

偈言

非初非中後 自性無為體 及法體寂靜 故自然應知 唯內身自證 故不依他知 如是三覺知 慈心為說道 智悲及力等 拔苦煩惱刺 初三句自利 後三句利他

此偈明何義遠離有為名為無為應知又有為者生住滅法無彼有為是故佛體非初中後故得名為無為法身應知偈言佛體無前際[＊]及無中間際[＊]亦復無後際故又復遠離一切戲論虛妄分別寂靜體故名為自然應知偈言寂靜故不依他知者不依他因緣證知故不依他因緣證知者不依他因緣生故不依他因緣生者自覺不依他覺故如是依於如來無為法身相故一切佛事無始世來自然而行常不休息如是希有不可思議諸佛境界不從他聞不從他聞者不從師聞自自在智無言之體而自覺知偈言自覺知故既自覺知已然後為他生盲眾生令得覺知為彼證得無為法身說無上道是故名為無上智悲應知偈言既自覺知已為欲令他知是故為彼說無畏常恒道故無畏

---

常恒道者明道無畏是常是恒以出世間不退轉法如是次第又拔他苦煩惱根本如來智慧慈悲及神力如是三句刀金剛杵譬喻示現又以何者為苦根本略說言之謂三有中生名色是又何者為煩惱根本謂身見等虛妄邪見疑戒取等又名色者是彼所攝所生苦芽應知如來智慧慈悲心等能割彼芽以是義故說刀譬喻偈言佛能執持彼智慧慈悲刀故割截諸苦芽故又邪見疑所攝煩惱見道遠離以世間智所不能知稠林煩惱不能破壞如世間中樹林牆等彼相似法以如來力能破壞彼以是故說金剛杵喻偈言及妙金剛杵故摧碎諸見山覆藏顛倒意及一切稠林故此六種句如來莊嚴智慧光明入一切佛境界經中次第顯說應知應云何知彼經中言文殊師利如來應正遍知不生不滅者此明如來無為之相又復次說無垢清淨琉璃地中帝釋王身鏡像現等如是乃至九種譬喻皆明如來不生不滅又言文殊師利如來應正遍知清淨法身亦復如是不動不生心不戲論不分別不分別無分別不思無思不思議無念寂滅寂靜不生不滅不可見不可聞不可嗅不可嘗不可觸無諸相不可覺不可知如是等句皆說寂靜差別之相此明何義明佛一切所作事中遠離一切戲論分別寂靜自然次說餘殘修多羅彼中說言如實覺知一切法門者此明如來不依他故證大菩提又復次說如來菩提有十六種是故經言文殊師利如來如是如

---

實覺知一切諸法觀察一切眾生法性不淨有垢有點奮迅於諸眾生大悲現前此明如來無上智悲應知文殊師利如來如是如實覺知一切法者如向前說無體為體如實覺知者如實無分別佛智知故觀察一切眾生法性者乃至邪聚眾生如我身中法性法體法界如來藏等彼諸眾生亦復如是無有差別如來智眼了了知故不淨者以諸凡夫煩惱障故有垢者以諸聲聞辟支佛等有智障故有點者以諸菩薩摩訶薩等依彼二種習氣障故奮迅者能如實知種種眾生可化方便入彼眾生可化方便種種門故大悲者成大菩提得於一切眾生平等大慈悲心為欲令彼一切眾生如佛證智如是覺知證大菩提故次於一切眾生平等轉大法輪常不休息如是三句能作他利益故名為力應知又此六句次第初三種句謂無為等功德如來法身相應示現自利益餘三種句所謂智等示現他利益又復有義以有智慧故證得第一寂靜法身是故名為自利益又依慈悲力等二句轉大法輪示現他利益

I.8

ནུས་པ་ཡེ་ཤེས་ཐུགས་རྗེ་ཡིས། །
སྡུག་བསྔལ་ཉོན་མོངས་སྤོང་ཕྱིར་རོ། །
དང་པོ་གསུམ་གྱིས་རང་དོན་ཏེ། །
ཕྱི་མ་གསུམ་གྱིས་གཞན་དོན་ཡིན། །

It is power because it overcomes suffering
And the afflictions through wisdom and compassion.
One’s own welfare is by virtue of the first three qualities
And the welfare of others by virtue of the latter three.

Elle est puissance parce que la sagesse et la compassion

Éliminent les souffrances et les affections.

Les trois premières qualités représentent le bien propre,

Et les trois dernières le bien d’autrui.

French

English

शक्तिर्ज्ञानकृपाभ्यां तु दुःखक्लेशनिबर्हणात्
त्रिभिराद्यैर्गुणैः स्वार्थः परार्थः पश्चिमैस्त्रिभिः

智悲及力等拔苦煩惱刺
初三句自利後三句利他

Verse page

• English
• Tibetan
• Sanskrit
• Chinese

Select a language to view commentary on this verse.

Brunnhölzl, Karl. When the Clouds Part: The Uttaratantra and its Meditative Tradition as a Bridge between Sūtra and Tantra. Boston: Snow Lion Publications, an imprint of Shambhala Publications, 2015: pp. 331-460.

It is unconditioned because its nature

Is to be without beginning, middle, and end.

It is declared to be effortless

Because it possesses the peaceful dharma body. I.6

It is not produced through other conditions

Because it is to be realized personally. {D78a}

Thus, it is wisdom because it is threefold awakening.

It is compassion because it teaches the path. I.7

It is power because it overcomes suffering

And the afflictions through wisdom and compassion.

One’s own welfare is by virtue of the first three qualities

And the welfare of others by virtue of the latter three. I.8

Being "unconditioned" should be understood as the opposite of being conditioned. Here, what is called "conditioned" is that in which arising is perceived and abiding and ceasing are perceived too. Because of the lack of these [three characteristics], buddhahood is to be regarded as being without beginning, middle, and end and as consisting of the unconditioned dharmakāya. It is effortless because all reference points and conceptions are at peace.

It is not produced by other conditions because it is to be realized by self-arisen wisdom (here, udaya means "awakening" and not "arising"). Even though it is unconditioned and has the characteristic of being inactive, from tathāgatahood all activities of the perfect Buddha unfold without effort in an unimpeded and uninterrupted manner until the end of saṃsāra. Thus, buddhahood, which is a truly amazing and inconceivable object, is completely and perfectly realized as being inexpressible in nature by [the Buddha] himself, [that is,] not after having heard [about it] from others, but through the self-arisen wisdom that is not caused by a master. Thereafter, in order to help awaken others, who have not awakened to such an awakening {P79a} and are blind by birth, [the Buddha] teaches them the path that leads to that [awakening]. Therefore, one should understand that [the Buddha] is endowed with unsurpassable wisdom and compassion.

The fearlessness of the path is due to its being beyond the world. Its being beyond the world is due to its never turning back. In due order, the examples of a sword and a vajra elucidate that both the wisdom and compassion of the Tathāgata have the power to overcome the roots of the suffering and the afflictions of others. Here, in brief, the root of suffering consists of anything that comes about as [the five skandhas of] name and form within [any possible saṃsāric] existence. The root of the afflictions {D78b} consists of any views and doubts that are preceded by clinging to a real personality. Here, by virtue of its characteristic of coming forth, the suffering that consists of name and form is to be understood as being represented by a sprout. {J9} Since the power of both the wisdom and the compassion of the Tathāgata cuts through this [suffering], it should be known to be illustrated by the example of a sword. The afflictions to be relinquished through seeing, which consist of said views and doubts and are difficult to understand through mundane wisdom, are difficult to penetrate. Therefore, they resemble a wall concealed by a thick forest. Due to being what breaks through these [afflictions], the power of both the wisdom and the compassion of the Tathāgata should be understood to be illustrated by the example of a vajra.

The instruction on the detailed analysis of these six qualities of the Tathāgata as described should be known in this order according to the Sarvabuddhaviśayāvatārajñānālokālaṃkārasūtra. There it is said:

Mañjuśrī, [through this specification,] "what is without arising and without ceasing" {P79b} [should be understood to be a designation of] the Tathāgata Arhat, the completely perfect Buddha.

Through this, it is explained first that the Tathāgata has the characteristic of being unconditioned. Right after this, the Tathāgata’s being without arising and without ceasing [is illustrated] by nine examples, starting with the example of a reflection of Śakra on a ground of stainless beryl. With regard to the meaning [of this], [the sūtra] says:

Mañjuśrī, likewise, the Tathāgata Arhat, the completely perfect Buddha, does not move, does not reflect, is not discursive, does not think, and does not conceptualize. He is without thought, without conception, without reflection, without mental engagement, peaceful, without arising, and without ceasing. He cannot be seen, cannot be heard, cannot be smelled, cannot be tasted, and cannot be touched. {D79a} He is without characteristics, without cognizing, and without being cognizable.

Thus and further goes the [sūtra’s] discussion of different aspects of peacefulness. Through this, it is explained that the Tathāgata is effortless because in his own actions all discursiveness and conceptions are at peace. Then, the discussion of the [nine] examples in the following passage [of the sūtra] explains the completely perfect awakening of the Tathāgata without any other conditions with regard to the gateways to the completely perfect awakening to the suchness of all phenomena. At the end, after having taught the sixteen aspects of the awakening of the Tathāgata, [the sūtra] says the following:

Here, Mañjuśrī, once the Tathāgata has completely and perfectly awakened to all phenomena’s having such a nature and {P80a} has seen the dharmadhātu of sentient beings to be impure, not stainless, and blemished, {J10} his great compassion, which is called "playful mastery," unfolds for [all] sentient beings.

This states that the Tathāgata is endowed with unsurpassable wisdom and compassion. [In this passage,] "all phenomena’s having such a nature" [refers to phenomena] as they have been taught above as having the nature of the lack of entity."Completely and perfectly awakened" [means] "realized by nonconceptual buddha wisdom that accords with reality." "Of sentient beings" [means] "of those who are categorized as the groups [whose disposition] is certain [in terms of what is correct], [whose disposition] is uncertain, and [whose disposition] is certain in terms of what is mistaken." "The dharmadhātu" [refers to their] tathāgata heart, which in essence is not different from the [Buddha’s] own true nature. "Has seen" [means] "having seen all the aspects [of this tathāgata heart in different beings] with the Buddha’s unobscured eyes." "Impure" [refers to the impurity] of ordinary naive beings due to their afflictive obscurations. "Not stainless" [refers to the impurity] of śrāvakas and pratyekabuddhas due to their cognitive obscurations. {D79b} "Blemished" [refers to the impurity] of bodhisattvas due to their remainders of either one of both of those [obscurations]. [The Buddha’s compassion is called] "playful mastery" because of having entered into various gateways of perfect means of guidance. That this "compassion unfolds for [all] sentient beings" is because [the Buddha], as being the one who possesses the awakening of having completely and perfectly awakened for the sake of all sentient beings due to [their] being equal [for him to himself], has the intention to [make them] attain the realization of [the Buddha’s] own true nature [that abides in them too]. Thereafter, due to the unfolding of unsurpassable wisdom and compassion, [the Buddha] engages in bringing about his turning of the wheel of the unequaled dharma in an uninterrupted manner. {P80b} This is to be understood as the power of both [wisdom and compassion] with regard to promoting the welfare of others.

Here, from among these six qualities of the Tathāgata, in due order, to be endowed with the first three' [qualities] (such as being unconditioned) represents the fulfillment of one’s own welfare, while [being endowed] with the latter three (such as wisdom) represents the fulfillment of the welfare of others. Or, [one can say that] it is [the quality of] wisdom that elucidates the fulfillment of one’s own welfare, which is due to its having the property of being the basis of the completely perfect self-awakening that is the supreme and eternal abode of peace. Compassion and power [indicate] the fulfillment of the welfare of others due to their having the property of being the basis of [the activity of] turning the wheel of the great unsurpassable dharma.

Asaṅga (thogs med). Mahāyānottaratantraśāstravyākhyā, (theg pa chen po rgyud bla ma'i bstan bcos rnam par bshad pa). Translated by Sajjana and rngog blo ldan shes rab. In Derge Tengyur (sde dge bstan 'gyur), (D 4025) sems tsam, phi 74b1-129a7, Vol. 123 pp. 148-257. BDRC

།ཐོག་མ་དབུས་མཐའ་མེད་པ་ཡི། །རང་བཞིན་ཡིན་ཕྱིར་འདུས་མ་བྱས། །{br}ཞི་བ་ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ཅན་ཕྱིར། །ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་ཅེས་བྱ་བར་བརྗོད། །སོ་སོ་རང་གིས་རྟོགས་བྱའི་ཕྱིར། །གཞན་གྱི་རྐྱེན་གྱིས་རྟོགས་མིན་པ། །དེ་ལྟར་རྣམ་གསུམ་རྟོགས་ཕྱིར་མཁྱེན། །ལམ་སྟོན་ཕྱིར་ན་ཐུགས་བརྩེ་བ། །ནུས་པ་ཡེ་ཤེས་ཐུགས་རྗེ་ཡིས། །སྡུག་

---

བསྔལ་ཉོན་མོངས་སྤོང་ཕྱིར་རོ། །དང་པོ་གསུམ་གྱིས་རང་དོན་ཏེ། །ཕྱི་མ་གསུམ་གྱིས་གཞན་དོན་ཡིན། །འདུས་མ་བྱས་ནི་འདུས་བྱས་ལས་བཟློག་པར་ཤེས་པར་བྱའོ། །དེ་ལ་འདུས་བྱས་ནི་གང་ལ་སྐྱེ་བ་ཡང་རབ་ཏུ་ཤེས་ཤིང་། གནས་པ་དང་{br}འཇིག་པ་ཡང་རབ་ཏུ་ཤེས་པ་ནི་འདུས་བྱས་ཞེས་བརྗོད་ལ། དེ་མེད་པའི་ཕྱིར་སངས་རྒྱས་ཉིད་ཐོག་མ་དང་དབུས་དང་ཐ་མ་མེད་པ་འདུས་མ་བྱས་པ། ཆོས་ཀྱི་སྐུས་རབ་ཏུ་ཕྱེ་བར་བལྟ་བར་བྱའོ། །སྤྲོས་པ་དང་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཐམས་ཅད་ཉེ་བར་ཞི་བའི་ཕྱིར་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའོ། །{br}རང་བྱུང་གི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་རྟོགས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར། གཞན་གྱི་རྐྱེན་གྱིས་རྟོགས་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་ནོ། །ཨོ་ཏ་ཡ་ནི་འདིར་མངོན་པར་རྟོགས་པ་ལ་འདོད་ཀྱི་སྐྱེ་བ་ལ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལྟར་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་འདུས་མ་བྱས་ཤིང་འཇུག་པ་མེད་པའི་མཚན་ཉིད་ལས་ཀྱང་{br}ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པར་སངས་རྒྱས་ཀྱི་མཛད་པ་ཐམས་ཅད་འཁོར་བ་ཇི་སྲིད་ཀྱི་མཐར་ཐུག་པར་ཐོགས་པ་མེད་ཅིང་རྒྱུན་མི་འཆད་པར་རབ་ཏུ་འཇུག་གོ། །དེ་ལྟར་ཤིན་ཏུ་རྨད་དུ་བྱུང་ཞིང་བསམ་དུ་མེད་པའི་ཡུལ་སངས་རྒྱས་ཉིད་དེ་གཞན་ལས་མ་ཐོས་པར་རང་ཉིད་དེ་སློབ་དཔོན་མེད་པར་{br}རང་བྱུང་གི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་བརྗོད་དུ་མེད་པའི་རང་བཞིན་དུ་མངོན་པར་རྫོགས་པར་སངས་རྒྱས་ཏེ། དེ་རྗེས་སུ་རྟོགས་པ་དང་མི་ལྡན་པ་དམུས་ལོང་དུ་གྱུར་པ་གཞན་དག་ཀྱང་རྟོགས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར། དེ་རྗེས་སུ་རྟོགས་པའི་ལམ་སྟོན་པར་མཛད་པའི་ཕྱིར་བླ་ན་མེད་པའི་ཡེ་ཤེས་དང་{br}ཐུགས་རྗེ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་དུ་རིག་པར་བྱའོ། །འཇིགས་པ་མེད་པའི་ལམ་ནི་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་ཕྱིར་ལ། འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པ་ཡང་ཕྱིར་མི་ལྡོག་པའི་ཕྱིར་རོ། །རལ་གྲི་དང་རྡོ་རྗེའི་དཔེས་ནི་གོ་རིམས་ཇི་ལྟ་བར་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡེ་ཤེས་དང་ཐུགས་རྗེ་{br}འདི་གཉིས་ཉིད་གཞན་གྱི་སྡུག་བསྔལ་དང་ཉོན་མོངས་པའི་རྩ་བ་འཇོམས་པར་ནུས་པར་བསྟན་ཏོ། །དེ་ལ་སྡུག་བསྔལ་གྱི་རྩ་བ་ནི་མདོར་ན་གང་ཅི་ཡང་རུང་སྲིད་པ་རྣམས་སུ་མིང་དང་གཟུགས་མངོན་པར་གྲུབ་པའོ། །ཉོན་མོངས་པའི་རྩ་བ་ནི་གང་ཅི་ཡང་རུང་བ་འཇིག་

---

ཚོགས་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་སྔོན་དུ་འགྲོ་བ་ཅན་གྱི་ལྟ་བ་དང་ཐེ་ཚོམ་མོ། །དེ་ལ་མིང་དང་གཟུགས་ཀྱིས་བསྡུས་པའི་སྡུག་བསྔལ་ནི་མངོན་པར་གྲུབ་པའི་མཚན་ཉིད་གྱིས་ནི་མྱུ་གུ་ལྟ་བུར་ཤེས་པར་བྱ་ལ། དེ་གཅོད་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡེ་ཤེས་དང་། {br}ཐུགས་རྗེ་གཉིས་ཀྱི་ནུས་པ་རལ་གྲིའི་དཔེས་བསྟན་ཏོ། །ལྟ་བ་དང་ཐེ་ཚོམ་གྱིས་བསྡུས་པ་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བའི་ཉོན་མོངས་པ་ནི་འཇིག་རྟེན་པའི་རྟོགས་པས་ཤེས་པར་དཀའ་བ་དང་། ཕིགས་པར་དཀའ་བའི་ཕྱིར་ན། ནགས་ཐིབས་པོས་བསྐོར་བའི་རྩིག་པ་དང་འདྲ་བ་དེ་{br}འཇིག་པར་བྱེད་པ་སྟེ་འཇིག་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡེ་ཤེས་དང་། ཐུགས་རྗེ་དག་རྡོ་རྗེའི་དཔེ་དང་མཐུན་པར་རིག་པར་བྱའོ། །དེ་ལྟར་ན་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡོན་ཏན་དྲུག་པོ་འདི་རྣམས་གོ་རིམས་འདི་ཉིད་ཀྱིས་རྒྱས་པར་རྣམ་པར་{br}དབྱེ་བ་བསྟན་པ་ནི། སངས་རྒྱས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཡུལ་ལ་འཇུག་པ་ཡེ་ཤེས་སྣང་བ་རྒྱན་གྱི་མདོའི་རྗེས་སུ་འབྲངས་ནས་རྟོགས་པར་བྱའོ། །དེ་ལས་ཇི་སྐད་དུ། འཇམ་དཔལ་སྐྱེ་བ་མེད་ཅིང་འགག་པ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ནི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་དགྲ་བཅོམ་པ་ཡང་དག་པར་{br}རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཚིག་བླ་དགས་ཏེ་ཞེས་གསུངས་པ་སྟེ། འདིས་ནི་རེ་ཞིག་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་འདུས་མ་བྱས་པའི་མཚན་ཉིད་དོ་ཞེས་བསྟན་ཏོ། །གང་དེའི་རྗེས་ཐོགས་ཉིད་ལ་བཻ་ཌཱུརྱའི་ས་གཞི་དྲི་མ་མེད་པའི་བརྒྱ་བྱིན་གྱི་གཟུགས་བརྙན་གྱི་དཔེ་ཐོག་མར་བྱས་{br}ཏེ། ཇི་སྲིད་དུ་དཔེ་དགུས་དོན་འདི་ཉིད་ཀྱི་དབང་དུ་བྱས་ནས་གསུངས་པ། འཇམ་དཔལ་དེ་བཞིན་དུ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་དགྲ་བཅོམ་པ་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱང་གཡོ་བར་མི་མཛད། སེམས་པར་མི་མཛད། སྤྲོ་བར་མི་མཛད། རྟོག་པར་མི་མཛད། {br}རྣམ་པར་རྟོག་པར་མི་མཛད་ཅིང་། རྟོག་པ་མེད་པ། རྣམ་པར་རྟོག་པ་མེད་པ། སེམས་པ་མེད་པ། ཡིད་ལ་བྱེད་པ་མེད་པ། བསིལ་བར་གྱུར་པ། སྐྱེ་བ་མེད་པ། འགག་པ་མེད་པ། བལྟར་མེད་པ། མཉན་དུ་མེད་པ། བསྣམ་དུ་མེད་པ། མྱང་དུ་མེད་པ། རེག་ཏུ་

---

མེད་པ། མཚན་མ་མེད་པ། རྣམ་པར་རིག་པ་མེད་པ། རྣམ་པར་རིག་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པ་ཞེས་གསུངས་ཏེ། དེ་ལ་སོགས་པ་ནི་ཉེ་བར་ཞི་བའི་ཚིག་གི་རབ་ཏུ་དབྱེ་བ་བསྟན་པའོ། །འདིས་ནི་རང་གི་མཛད་པ་དག་ལས་རྣམ་པར་རྟོག་པ་དང་། སྤྲོས་པ་{br}ཐམས་ཅད་ཞི་བའི་ཕྱིར། དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པ་ཉིད་བསྟན་ཏོ། །དེའི་འོག་ཏུ་གཞུང་ལྷག་མ་ལས་དཔེ་བསྟན་པས་ནི། ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་དེ་བཞིན་ཉིད་མངོན་པར་རྫོགས་པར་བྱང་ཆུབ་པའི་སྒོ་ལ། གཞན་གྱི་རྐྱེན་གྱིས་མངོན་པར་རྟོགས་པ་མ་ཡིན་པ་{br}ཉིད་བསྟན་ཏོ། །གང་ཡང་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་བྱང་ཆུབ་རྣམ་པ་བཅུ་དྲུག་བསྟན་ནས། མཐར་འདི་སྐད་དུ། འཇམ་དཔལ་དེ་ལ་ཆོས་ཐམས་ཅད་དེ་ལྟ་བུའི་རང་བཞིན་དུ་ཆོས་ཐམས་ཅད་མངོན་པར་རྫོགས་པར་བྱང་ཆུབ་སྟེ། སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་ཡང་མ་དག་པ། དྲི་མ་{br}དང་བྲལ་བ། སྐྱོན་དང་བཅས་པའི་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་གཟིགས་ནས་སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་རྣམ་པར་བརྩེ་བ་ཞེས་བྱ་བའི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་ལ་རབ་ཏུ་འཇུག་གོ། །ཞེས་གསུངས་ཏེ། འདིས་ནི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡེ་ཤེས་དང་ཐུགས་རྗེ་དང་ལྡན་{br}པ་ཉིད་བརྗོད་དོ། །དེ་ལ་ཆོས་ཐམས་ཅད་དེ་ལྟ་བུའི་རང་བཞིན་དུ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གོ་རིམས་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་བསྟན་པ་དངོས་པོ་མེད་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་དུའོ། །མངོན་པར་རྫོགས་པར་བྱང་ཆུབ་སྟེ། ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཡང་དག་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཡེ་{br}ཤེས་ཀྱིས་མཁྱེན་ནས་སོ། །སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་ཞེས་བྱ་བ་ནི། ངེས་པ་དང་། མ་ངེས་པ་དང་། ལོག་པ་ཉིད་དུ་ངེས་པའི་ཕུང་པོར་གནས་པ་རྣམས་ལའོ། །ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་ཞེས་བྱ་བ་ནི། རང་གི་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་རང་བཞིན་དང་ཁྱད་པར་མེད་པ་དེ་བཞིན་གཤེགས་{br}པའི་སྙིང་པོའོ། །གཟིགས་ནས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྤྱན་སྒྲིབ་པ་མེད་པས་གཟིགས་ནས་སོ། །བྱིས་པ་སོ་སོའི་སྐྱེ་བོ་རྣམས་ཀྱི་ནི་ཉོན་མོངས་པའི་སྒྲིབ་པས་མ་དག་པའོ། །ཉན་ཐོས་དང་རང་སངས་རྒྱས་རྣམས་ཀྱི་ནི་ཤེས་བྱའི་སྒྲིབ་པས་དྲི་མ་

---

དང་མ་བྲལ་བའོ། །བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ཀྱི་ནི་དེ་གཉི་ག་གང་ཡང་རུང་བའི་ལྷག་མས་སྐྱོན་དང་བཅས་པའོ། །རྣམ་པར་བརྩེ་བ་ནི་གདུལ་བྱའི་ཐབས་ཀྱི་སྒོ་སྣ་ཚོགས་པ་གྲུབ་པ་ལ་ཞུགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་རབ་ཏུ་འཇུག་པ་ནི། མཉམ་པ་ཉིད་དུ་སེམས་{br}ཅན་གྱི་རྒྱུ་མཚན་དུ་མངོན་པར་རྫོགས་པར་བྱང་ཆུབ་པས་ན་རང་གི་ཆོས་ཉིད་རྟོགས་པ་ཐོབ་པར་དགོངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེའི་འོག་ཏུ་བླ་ན་མེད་པའི་ཡེ་ཤེས་དང་ཐུགས་རྗེའི་རབ་ཏུ་ཞུགས་པ་ལས་མཚུངས་པ་མེད་པའི་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་རབ་ཏུ་བསྐོར་བ་ལ་འཇུག་པ་མངོན་པར་སྒྲུབ་པའི་སྦྱོར་{br}བ་རྒྱུན་མི་འཆད་པ་གང་ཡིན་པ་འདི་ནི་དེ་གཉིས་ཀྱིས་གཞན་གྱི་དོན་བྱེད་པར་ནུས་པར་རིག་པར་བྱའོ། །དེ་ལ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡོན་ཏན་དྲུག་པོ་དེ་དག་ཉིད་ལས་གོ་རིམས་ཇི་ལྟ་བར་འདུས་མ་བྱས་པ་ལ་སོགས་པ་དང་པོ་གསུམ་དང་ལྡན་པ་ནི་རང་གི་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཡིན་ལ། {br}ཡེ་ཤེས་ལ་སོགས་པ་ལྷག་མ་གསུམ་དང་ལྡན་པ་ནི་གཞན་གྱི་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའོ། །ཡང་ན་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་ནི་མཆོག་ཏུ་རྟག་པ་དང་ཉེ་བར་ཞི་བའི་གནས་རང་མངོན་པར་བྱང་ཆུབ་པ་ལ་གནས་པའི་ཡོན་ཏན་གྱིས་ན་རང་གི་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་བསྟན་པ་དང་། ཐུགས་རྗེ་དང་{br}ནུས་པ་དག་གིས་ནི་བླ་ན་མེད་པའི་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ཆེན་པོ་རབ་ཏུ་འཇུག་པའི་ཡོན་ཏན་གྱིས་ན་གཞན་གྱི་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་བསྟན་ཏོ།

Johnston, E. H. and Chowdhury, T. The Ratnagotravibhāga Mahāyānanottaratantraśāstra. Patna: Bihar Research Society, 1950. Digital input provided by the Digital Sanskrit Buddhist Canon Project, Miroj Shakya proof reader. University of the West, 2007.

anādimadhyanidhanaprakṛtatvādasaṃskṛtam/

śāntadharmaśarīratvādanābhogamiti smṛtam//6//

pratyātmamadhigamyatvādaparapratyayodayam/

jñānamevaṃ tridhā bodhāt karuṇā mārgadeśanāt//7//

śaktirjñānakṛpābhyāṃ tu duḥkhakleśanibarhaṇāt/

tribhirādyairguṇaiḥ svārthaḥ parārthaḥ paścimaistribhiḥ//8//

saṃskṛtaviparyayeṇāsaṃskṛtaṃ veditayvam/ tatra saṃskṛtamucyate yasyotpādo'pi prajñāyatesthitirapi bhaṅgo'pi prajñāyate/ tadabhāvādbuddhatvamanādimadhyanidhanamasaṃskṛtadharmakāya prabhāvitaṃ draṣṭavyam/ sarvaprapañcavikalpopaśāntatvādanābhogam/ svayaṃbhūjñānādhigamyatvādaparapratyayodayam/ udayo'trābhisaṃbodho'bhipretotpādaḥ/ ityasaṃskṛtādapravṛttilakṣaṇādapi tathāgatatvādanābhogataḥ sarvasaṃbuddhakṛtyamā saṃsārakoṭeranuparatamanupacchinnaṃ pravartate/

ityevamatyadbhutācintyaviṣayaṃ buddhatvamaśrutvā parataḥ svayamanācāryakeṇa svayaṃbhūjñānena nirabhilāpyasvabhāvatāmabhisaṃbudhya tadanubodhaṃ pratyabudhānāmapi jātyandhānāṃ pareṣāmanubodhāya tadanugāmimārgavyupadeśakaraṇādanuttarajñānakaruṇānvitatvaṃ veditavyam/ mārgasyābhayatvaṃ lokottaratvāt/ lokottaratvamapunarāvṛttitaśca/ yathākramaṃ paraduḥkhakleśamūlasamudghātaṃ pratyanayoreva tathāgatajñānakaruṇayoḥ śaktirasivajradṛṣṭāntena paridīpitā/ tatra duḥkhamūlaṃ samāsato yā kacidbhaveṣu nāmarūpābhinirvṛttiḥ/ kleśamūlaṃ ya kācitsatkāyābhiniveśapūrvikā dṛṣṭirvicikitsā ca/ tatra nāmarūpasaṃgṛhītaṃ duḥkhamabhinirvṛttilakṣaṇatvādaṅkurasthānīyaṃ veditavyam/ tacchettṛtve tathāgatajñānakaruṇāyoḥ śaktirasidṛṣṭantenopamitā veditavyā/ dṛṣṭivicikitsāsamgṛhīto darśanamārgapraheyaḥ/ kleśo laukikajñānaduravagāho durbhedaṃtvādvanagahanopagūḍhaprākārasadṛśaḥ/ tadbhettṛtvāt tathāgatajñānakaruṇayoḥ śaktirvajradṛṣṭāntenopamitā veditavyā/

ityete yathāddiṣṭāḥ ṣaṭ tathāgataguṇā vistaravibhāganirdeśato'nayaivānupūrvyā sarvabuddhaviṣayāvatārajñānālokālaṃkārasūtrānusāreṇānugantavyāḥ/ tatra yaduktamanutpādo'nirodha iti mañjuśrīstathāgato'rhan samyaksaṃbuddha eṣa ityanena tāvadasaṃskṛtalakṣaṇastathāgata iti paridīpitam/ yatpunaranantaraṃ vimalavaiḍūryapṛthivīśakrapratibimbodāharaṇamādiṃ kṛtvā yāvannavabhirudāharaṇairetamevānutpādānirodhatathāgatārthamadhikṛtyāha/ evameva mañjuśrīstathāgato'rhan samyaksaṃbuddho neñjate na viṭhapati na prapañcayati na kalpayati na vikalpayati/ akalpo'vikalpo'citto'manasikāraḥ śītibhūto'nutpādo'nirodho'dṛṣṭo'śruto'nāghrāto'nāsvādito'spṛṣṭo'nimitto'vijñaptiko'vijñapanīya ityevamādirupaśamaprabhedapradeśanirdeśaḥ/ anena svakriyāsu sarvaprapañcavikalpopaśāntatvādanābhogastathāgata iti paridīpitam/ tata ūrdhvamudāharaṇanirdeśādavaśiṣṭena granthena sarvadharmadharmatathatābhisaṃbodhamukheṣvaparapratyayābhisaṃbodhastathāgatasya paridīpitaḥ/ yatpunarante ṣoḍaśākārāṃ tathāgatabodhiṃ nirdiśyaivamāha/ tatra mañjuśrīstathāgatasyaivaṃrūpān sarvadharmānabhisaṃbudhya sattvānāṃ ca dharmadhātuṃ vyavalokyāśuddhamavimalaṃ sāṅganaṃ vikrīḍitā nāma sattveṣu mahākaruṇā pravartata iti/ anena tathāgatasyānuttarajñānakaruṇānvitatvamudbhāvitam/ tatraivaṃrūpān sarvadharmāniti yathāpūrva nirdiṣṭānabhāvasvabhāvāt/ abhisaṃbudhyeti yathābhūtamavikalpabuddhajñānena jñātvā/ sattvānāmiti niyatāniyatamithyāniyatarāśivyavaśitānām/ dharmadhātumiti svadharmatāprakṛtinirviśiṣṭattathāgatagarbham/ vyavalokyeti sarvākāramanāvaraṇena buddhacakṣuṣā dṛṣṭvā/ aśuddhaṃ kleśāvaraṇena bālapṛthagjanānām/ avimalaṃ jñeyāvaraṇena śrāvakapratyekabuddhānām/ sāṅganaṃ tadubhayānyatamaviśiṣṭatayā bodhisattvānām/ vikrīḍitā vividhā saṃpannavinayopāyamukheṣu supraviṣṭatvāt/ sattveṣu mahākaruṇā pravartata iti samatayā sarvasattvanimittamabhisaṃbuddhabodheḥ svadharmatādhigamasaṃprāpaṇāśayatvāt/ yadita ūrdhvamanuttarajñānakaruṇāpravṛtterasamadharmacakrapravartanābhinirhāraprayogāśraṃsanamiyamanayoḥ parārthakaraṇe śaktirveditavyā/ tatraiṣāmeva yathākramaṃ ṣaṇṇāṃ tathāgataguṇānāmādyaistribhirasaṃskṛtādibhiryogaḥ svārthasaṃpat/ tribhiravaśiṣṭairjñānādibhiḥ parārthasaṃpat/ api khalu jñānena paramanityopaśāntipadasvābhisaṃbodhisthānaguṇāt svārthasaṃpat paridīpitā/ karuṇāśaktibhyāmanuttaramahādharmacakrapravṛttisthānaguṇāt parārthasaṃpaditi/

Unknown (credited in East Asian Buddhist traditions to Jianyi 堅意, or *Sāramati). Ratnagotravibhāga (Jiu jing yi cheng bao xing lun). Translated by Ratnamati (Lenamoti 勒那摩提). Taishō no. 1611. CBETA, SAT.

偈言

非初非中後 自性無為體 及法體寂靜 故自然應知 唯內身自證 故不依他知 如是三覺知 慈心為說道 智悲及力等 拔苦煩惱刺 初三句自利 後三句利他

此偈明何義遠離有為名為無為應知又有為者生住滅法無彼有為是故佛體非初中後故得名為無為法身應知偈言佛體無前際[＊]及無中間際[＊]亦復無後際故又復遠離一切戲論虛妄分別寂靜體故名為自然應知偈言寂靜故不依他知者不依他因緣證知故不依他因緣證知者不依他因緣生故不依他因緣生者自覺不依他覺故如是依於如來無為法身相故一切佛事無始世來自然而行常不休息如是希有不可思議諸佛境界不從他聞不從他聞者不從師聞自自在智無言之體而自覺知偈言自覺知故既自覺知已然後為他生盲眾生令得覺知為彼證得無為法身說無上道是故名為無上智悲應知偈言既自覺知已為欲令他知是故為彼說無畏常恒道故無畏

---

常恒道者明道無畏是常是恒以出世間不退轉法如是次第又拔他苦煩惱根本如來智慧慈悲及神力如是三句刀金剛杵譬喻示現又以何者為苦根本略說言之謂三有中生名色是又何者為煩惱根本謂身見等虛妄邪見疑戒取等又名色者是彼所攝所生苦芽應知如來智慧慈悲心等能割彼芽以是義故說刀譬喻偈言佛能執持彼智慧慈悲刀故割截諸苦芽故又邪見疑所攝煩惱見道遠離以世間智所不能知稠林煩惱不能破壞如世間中樹林牆等彼相似法以如來力能破壞彼以是故說金剛杵喻偈言及妙金剛杵故摧碎諸見山覆藏顛倒意及一切稠林故此六種句如來莊嚴智慧光明入一切佛境界經中次第顯說應知應云何知彼經中言文殊師利如來應正遍知不生不滅者此明如來無為之相又復次說無垢清淨琉璃地中帝釋王身鏡像現等如是乃至九種譬喻皆明如來不生不滅又言文殊師利如來應正遍知清淨法身亦復如是不動不生心不戲論不分別不分別無分別不思無思不思議無念寂滅寂靜不生不滅不可見不可聞不可嗅不可嘗不可觸無諸相不可覺不可知如是等句皆說寂靜差別之相此明何義明佛一切所作事中遠離一切戲論分別寂靜自然次說餘殘修多羅彼中說言如實覺知一切法門者此明如來不依他故證大菩提又復次說如來菩提有十六種是故經言文殊師利如來如是如

---

實覺知一切諸法觀察一切眾生法性不淨有垢有點奮迅於諸眾生大悲現前此明如來無上智悲應知文殊師利如來如是如實覺知一切法者如向前說無體為體如實覺知者如實無分別佛智知故觀察一切眾生法性者乃至邪聚眾生如我身中法性法體法界如來藏等彼諸眾生亦復如是無有差別如來智眼了了知故不淨者以諸凡夫煩惱障故有垢者以諸聲聞辟支佛等有智障故有點者以諸菩薩摩訶薩等依彼二種習氣障故奮迅者能如實知種種眾生可化方便入彼眾生可化方便種種門故大悲者成大菩提得於一切眾生平等大慈悲心為欲令彼一切眾生如佛證智如是覺知證大菩提故次於一切眾生平等轉大法輪常不休息如是三句能作他利益故名為力應知又此六句次第初三種句謂無為等功德如來法身相應示現自利益餘三種句所謂智等示現他利益又復有義以有智慧故證得第一寂靜法身是故名為自利益又依慈悲力等二句轉大法輪示現他利益

I.9

གང་ཞིག་མེད་མིན་ཡོད་མིན་ཡོད་མེད་མ་ཡིན་ཡོད་མེད་ལས་གཞན་དུའང་། །
བརྟག་པར་མི་ནུས་ངེས་ཚིག་དང་བྲལ་སོ་སོ་རང་གིས་རིག་ཞི་བ། །
དྲི་མེད་ཡེ་ཤེས་འོད་ཟེར་སྣང་ལྡན་དམིགས་པ་ཀུན་ལ་ཆགས་པ་དང་། །
སྡང་དང་རབ་རིབ་རྣམ་པར་འཇོམས་མཛད་དམ་ཆོས་ཉི་མ་དེ་ལ་འདུད། །

Inscrutable as neither nonexistent nor existent nor [both] existent and nonexistent nor other than existent and nonexistent,
Free from etymological interpretation, to be personally experienced, and peaceful—
I pay homage to this sun of the dharma, which shines the light of stainless wisdom
And defeats passion, aggression, and [mental] darkness with regard to all focal objects.

À ce qui n’est ni inexistant, ni existant, ni existant et inexistant,

ni autre qu’existant et inexistant,

Qui est impossible à analyser, indéfinissable,

connu par l’expérience personnelle, en paix,

Immaculé, rayonnant de la lumière de la sagesse primordiale,

Et qui, pour tout objet perçu, détruit l’attachement,

l’aversion et la taie [de l’ignorance]

Au soleil du vrai Dharma, je rends hommage.

French

English

यो नासन्न च सन्न चापि सदसन्नान्यः सतो नासतो
ऽसक्यस्तर्कयितुं निरुक्त्यपगतः प्रत्यात्मवेद्यः शिवः
तस्मै धर्मदिवाकराय विमलज्ञानावभासत्विषे
सर्वारम्वण रागदोषतिमिरव्याघातकर्त्रे नमः

非有亦非無 亦復非有無
亦非即於彼 亦復不離彼
不可得思量 非聞慧境界
出離言語道 內心知清涼
彼真妙法日 清淨無塵垢
大智慧光明 普照諸世間
能破諸曀障 覺觀貪瞋癡
一切煩惱等 故我今敬禮

Verse page

• English
• Tibetan
• Sanskrit
• Chinese

Select a language to view commentary on this verse.

Brunnhölzl, Karl. When the Clouds Part: The Uttaratantra and its Meditative Tradition as a Bridge between Sūtra and Tantra. Boston: Snow Lion Publications, an imprint of Shambhala Publications, 2015: pp. 331-460.

Then, since the jewel of the dharma arises from the jewel of the Buddha, after the [presentation of the Buddha], there follows a verse on the [dharma]:

Inscrutable as neither nonexistent nor existent nor [both] existent and nonexistent nor other than existent and nonexistent,

Free from etymological interpretation, to be personally experienced, and peaceful—{J11}

I pay homage to this sun of the dharma, which shines the light of stainless wisdom

And defeats passion, aggression, and [mental] darkness with regard to all focal objects. I.9

Asaṅga (thogs med). Mahāyānottaratantraśāstravyākhyā, (theg pa chen po rgyud bla ma'i bstan bcos rnam par bshad pa). Translated by Sajjana and rngog blo ldan shes rab. In Derge Tengyur (sde dge bstan 'gyur), (D 4025) sems tsam, phi 74b1-129a7, Vol. 123 pp. 148-257. BDRC

།སངས་རྒྱས་དཀོན་མཆོག་དེ་ལས་ཆོས་དཀོན་མཆོག་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་དེའི་རྗེས་ཐོགས་སུ་དེའི་དབང་དུ་བྱས་ནས་ཚིགས་སུ་བཅད་པ། གང་ཞིག་མེད་{br}མིན་ཡོད་མིན་ཡོད་མེད་མ་ཡིན་ཡོད་མེད་ལས་གཞན་དུའང་། །བརྟག་པར་མི་ནུས་ངེས་ཚིག་དང་བྲལ་སོ་སོ་རང་གིས་རིག་ཞི་བ། །དྲི་མེད་ཡེ་ཤེས་འོད་ཟེར་སྣང་ལྡན་དམིགས་པ་ཀུན་ལ་ཆགས་པ་དང་། །སྡང་དང་རབ་རིབ་རྣམ་པར་འཇོམས་མཛད་དམ་ཆོས་ཉི་མ་དེ་ལ་{br}འདུད།

Johnston, E. H. and Chowdhury, T. The Ratnagotravibhāga Mahāyānanottaratantraśāstra. Patna: Bihar Research Society, 1950. Digital input provided by the Digital Sanskrit Buddhist Canon Project, Miroj Shakya proof reader. University of the West, 2007.

ato buddharatnāddharmaratnaprabhāvaneti tadanantaraṃ tadadhikṛtya ślokaḥ/

yo nāsanna ca sanna cāpi sadasannānyaḥ sato nāsato

'sakyastarkayituṃ niruktyapagataḥ pratyātmavedyaḥ śivaḥ/

tasmai dharmadivākarāya vimalajñānāvabhāsatviṣe

sarvāramvaṇa rāgadoṣatimiravyāghātakartre namaḥ//9//

Unknown (credited in East Asian Buddhist traditions to Jianyi 堅意, or *Sāramati). Ratnagotravibhāga (Jiu jing yi cheng bao xing lun). Translated by Ratnamati (Lenamoti 勒那摩提). Taishō no. 1611. CBETA, SAT.

已說佛寶次明法寶

究竟一乘寶性論法寶品第三

論曰依彼佛寶有真法寶以是義故次佛寶後示現法寶依彼法寶故說四偈

非有亦非無 亦復非有無 亦非即於彼 亦復不離彼 不可得思量 非聞慧境界 出離言語道 內心知清涼

---

彼真妙法日 清淨無塵垢

大智慧光明 普照諸世間 能破諸曀障 覺觀貪瞋癡 一切煩惱等 故我今敬禮

I.10

བསམ་མེད་གཉིས་མེད་རྟོག་མེད་པ། །
དག་གསལ་གཉེན་པོའི་ཕྱོགས་ཉིད་ཀྱིས། །
གང་ཞིག་གང་གིས་ཆགས་བྲལ་བ། །
བདེན་གཉིས་མཚན་ཉིད་ཅན་དེ་ཆོས། །

By virtue of its being inconceivable, free from the dual, nonconceptual,
Pure, manifesting, and a remedial factor,
It is what is and what makes free from attachment, respectively—
The dharma that is characterized by the two realities.

Inconcevable, libre de deux [voiles] et de la pensée,

Le Dharma est pureté, clarté et antidote.

Libre de l’attachement dont il délivre,

Il a pour caractéristiques les deux vérités.

French

English

अचिन्त्याद्वयनिष्कल्पशुद्धिव्यक्तिविपक्षतः
यो येन च विरागोऽसौ धर्मः सत्यद्विलक्षणः

不思議不二無分淨現對
依何得何法離法二諦相

Verse page

• English
• Tibetan
• Sanskrit
• Chinese

Select a language to view commentary on this verse.

Brunnhölzl, Karl. When the Clouds Part: The Uttaratantra and its Meditative Tradition as a Bridge between Sūtra and Tantra. Boston: Snow Lion Publications, an imprint of Shambhala Publications, 2015: pp. 331-460.

What is taught by this?

By virtue of its being inconceivable, free from the dual, nonconceptual,

Pure, manifesting, and a remedial factor,

It is what is and what makes free from attachment, respectively—

The dharma that is characterized by the two realities. I.10

This [verse] describes the jewel of the dharma in brief as consisting of eight qualities. {D80a} What are these eight qualities? They are its being inconceivable, free from the dual, nonconceptual, pure, making manifest, being a counteractive factor, being free from attachment, and being the cause of being free from attachment.

Asaṅga (thogs med). Mahāyānottaratantraśāstravyākhyā, (theg pa chen po rgyud bla ma'i bstan bcos rnam par bshad pa). Translated by Sajjana and rngog blo ldan shes rab. In Derge Tengyur (sde dge bstan 'gyur), (D 4025) sems tsam, phi 74b1-129a7, Vol. 123 pp. 148-257. BDRC

།འདིས་ཅི་བསྟན་ཞེ་ན། བསམ་མེད་གཉིས་མེད་རྟོག་མེད་པ། །དག་གསལ་གཉེན་པོའི་ཕྱོགས་ཉིད་ཀྱིས། །གང་ཞིག་གང་གིས་ཆགས་བྲལ་བ། །བདེན་གཉིས་མཚན་ཉིད་ཅན་དེ་ཆོས། །འདིས་ནི་མདོར་བསྡུ་ན་ཡོན་ཏན་བརྒྱད་ཀྱིས་བསྡུས་པའི་ཆོས་དཀོན་

---

མཆོག་བརྗོད་དོ། །ཡོན་ཏན་བརྒྱད་གང་ཞེ་ན། བསམ་དུ་མེད་པ་ཉིད་དང་། གཉིས་སུ་མེད་པ་ཉིད་དང་། རྣམ་པར་རྟོག་པ་མེད་པ་ཉིད་དང་། དག་པ་དང་། མངོན་པར་གསལ་བར་བྱེད་པ་དང་། གཉེན་པོའི་ཕྱོགས་ཉིད་དང་། འདོད་ཆགས་དང་{br}བྲལ་བ་དང་། འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་བའི་རྒྱུའོ།

Johnston, E. H. and Chowdhury, T. The Ratnagotravibhāga Mahāyānanottaratantraśāstra. Patna: Bihar Research Society, 1950. Digital input provided by the Digital Sanskrit Buddhist Canon Project, Miroj Shakya proof reader. University of the West, 2007.

anena kiṃ darśitam/

acintyādvayaniṣkalpaśuddhivyaktivipakṣataḥ/

yo yena ca virāgo'sau dharmaḥ satyadvilakṣaṇaḥ//10//

anena samāsato'ṣṭābhirguṇaiḥ saṃgṛhītaṃ dharmaratnamudbhāvitam/ aṣṭau guṇāḥ katame/ acintyatvamadvayatā nirvikalpatā śuddhirabhivyaktikaraṇaṃ pratiparkṣatā virāgo virāgaheturiti/

Unknown (credited in East Asian Buddhist traditions to Jianyi 堅意, or *Sāramati). Ratnagotravibhāga (Jiu jing yi cheng bao xing lun). Translated by Ratnamati (Lenamoti 勒那摩提). Taishō no. 1611. CBETA, SAT.

此偈示現何義偈言

不思議不二 無分淨現對 依何得何法 離法二諦相 此偈略明法寶所攝八種功德何等為八一者不可思議二者不二三者無分別四者淨五者顯現六者對治七者離果八者離因

All verses loading, this may take a while.