Verse IV.96

Ratnagotravibhāga Root Verse IV.96

Previous Verse

Next Verse

Verse IV.96 Variations

प्रतिश्रुत्कोपमं तद्वन्न च प्रत्ययसंभवम्
आकाशसदृशं तद्‍वन्न च शुक्लास्पदं च तत्

E. H. Johnston as input by the University of the West.

pratiśrutkopamaṃ tadvanna ca pratyayasaṃbhavam
ākāśasadṛśaṃ tadvanna ca śuklāspadaṃ ca tat

E. H. Johnston as input by the University of the West.

སྒྲ་བརྙན་བཞིན་ཏེ་རྐྱེན་ལས་ནི། །
བྱུང་བ་དེ་དང་འདྲ་བའང་མིན། །
ནམ་མཁའ་དང་འདྲ་དག་པ་ཡི། །
གཞི་མིན་དེ་དང་འདྲ་བའང་མིན། །

Dege, PHI, 142

It resembles an echo and yet is dissimilar
In that [the latter] arises from conditions.
It is similar to space and yet is dissimilar
In that [the latter] is not the basis of virtue.

When the Clouds Part, Brunnhölzl, 454

Il est comparable à l’écho mais en diffère

Parce que l’écho est un phénomène conditionné.

Il est comparable à l’espace mais en diffère

Parce que l’espace n’est pas le terrain des vertus.

Charrier, Christian and Patrick Carré. Traité de la Continuité suprême du Grand Véhicule. Plazac: Éditions Padmakara, 2019.

RGVV Commentary on Verse IV.96

Tibetan
English
Sanskrit
Chinese

---

Full Tibetan Commentary
Full English Commentary
Full Sanskrit Commentary
Full Chinese Commentary

། །ཡང་ཇི་ལྟར་ན་དཔེ་བརྗོད་པ་འདིས། སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་རྣམས་རྟག་ཏུ་སྐྱེ་བ་མེད་ཅིང་འགག་པ་མེད་པ་ཡིན། སྐྱེ་བ་དང་ནི་འགག་པར་མཐོང་བ་དང་། འདི་དག་གིས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཕྲིན་ལས་འགྲོ་བ་ཐམས་{br}ཅད་དུ་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པ་རྒྱུན་མི་འཆད་པར་བསྟན་པ་ཡིན་ཞེ་ན། དག་པ་བཻ་ཌཱུརྱ་འདྲ་ཡི། །སེམས་ལ་སངས་རྒྱས་མཐོང་བའི་རྒྱུ། །དེ་དག་པ་ནི་མི་ཟློགས་པའི། །དད་པའི་དབང་པོ་བརྟས་པ་ཉིད། །དགེ་བ་སྐྱེ་དང་འཇིག་པས་ན། །སངས་རྒྱས་གཟུགས་ནི་སྐྱེ་དང་འཇིག །{br}བརྒྱ་བྱིན་བཞིན་དུ་ཐུབ་པ་ནི། །ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ལ་སྐྱེ་འཇིག་མེད། །དེ་བཞིན་དུ་ནི་འབད་མེད་པར། །སྐྱེ་མེད་འགག་མེད་ཆོས་སྐུ་ལས། །སྲིད་པ་ཇི་སྲིད་གནས་བར་དུ། །སྟོན་པ་ལ་སོགས་མཛད་པ་འཇུག །དཔེ་འདི་རྣམས་ཀྱིས་བསྡུས་པ་ཡི། །དོན་ནི་འདི་ཡིན་རིམ་པ་ཡང་། །སྔ་མ་{br}ཕྱི་མས་ཆོས་མི་མཐུན། །སྤངས་པའི་སྒོ་ནས་བརྗོད་པ་ཡིན། །སངས་རྒྱས་གཟུགས་བརྙན་ལྟ་བུ་སྟེ། །དབྱངས་དང་མི་ལྡན་དེ་འདྲ་མིན། །ལྷ་ཡི་རྔ་བཞིན་ཐམས་ཅད་དུ། །དོན་བྱེད་མིན་པ་དེ་འདྲ་མིན། །སྤྲིན་ཆེན་དང་མཚུངས་དོན་མེད་པའི། །ས་བོན་སྤོང་མིན་དེ་འདྲའང་མིན། །

---

ཚངས་ཆེན་བཞིན་དེ་གཏན་དུ་ནི། །སྨིན་པར་བྱེད་མིན་དེ་འདྲའང་མིན། །ཉི་མའི་གཟུགས་བཞིན་གཏན་དུ་ནི། །མུན་པ་འཇོམས་མིན་དེ་འདྲའང་མིན། །ཡིད་བཞིན་ནོར་འདྲ་འབྱུང་བ་ནི། །རྙེད་པར་མི་དཀའ་དེ་འདྲའང་མིན། །སྒྲ་བརྙན་བཞིན་དེ་རྐྱེན་ལས་ནི། །འབྱུང་བས་{br}དེ་དང་འདྲ་བའང་མིན། །ནམ་མཁའ་དང་འདྲ་དགེ་བ་ཡི། །གཞི་མིན་དེ་དང་འདྲ་བའང་མིན། །འཇིག་རྟེན་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པ། །འགྲོ་བའི་ཕུན་ཚོགས་མ་ལུས་པ། །དེ་གནས་པ་ཡི་རྟེན་ཡིན་ཕྱིར། །ས་ཡི་དཀྱིལ་འཁོར་དག་དང་འདྲ། །སངས་རྒྱས་བྱང་ཆུབ་ལ་{br}བརྟེན་ནས། །འཇིག་རྟེན་འདས་པའི་ལམ་བྱུང་ཕྱིར། །དགེ་བའི་ལས་ལམ་བསམ་གཏན་དང་། །ཚད་མེད་པ་དང་གཟུགས་མེད་འབྱུང་།

Why are the buddha bhagavāns, who are always without arising and ceasing, explained through this instruction on the [nine] examples as being seen to entail arising and disappearing as well as uninterrupted and effortless buddha activity for all beings?

The beryl-like purity in the mind

Is the cause for the display of the Buddha.

This purity is the flourishing

Of the faculty of irreversible confidence. IV.89 (J113)

Owing to the arising and disappearing of virtue,

The reflection of the Buddha arises and disappears,

But in terms of the dharmakāya, just like Śakra,

The sage neither arises nor disappears. IV.90

Thus, in an effortless manner, his activity,

Such as displaying [his body], manifests

From the dharmakāya, which lacks arising and ceasing,

For as long as [saṃsāric] existence remains. IV.91

This is the summarized meaning

Of these examples, and they are discussed

In this order by way of the latter ones

Eliminating the dissimilarities of the former. IV.92

Buddhahood is like [Śakra’s] reflection and yet is dissimilar

In that [the latter] is not endowed with a voice.

[In having a voice,] it is like the drum of the gods (P133b) and yet is dissimilar

In that [the latter] does not promote the welfare [of beings] in every way. IV.93

[In performing such welfare,] it is similar to a great cloud and yet is dissimilar

In that [the latter] does not relinquish the seeds of what is meaningless.(D127b)

[In relinquishing these seeds,] it resembles Mahābrahmā and yet is dissimilar

In that [the latter] does not mature [beings] completely. IV.94

[In completely maturing,] it is like the orb of the sun and yet is dissimilar

In that [the latter] does not dispel darkness completely.

[In dispelling darkness,] it is similar to a wish-fulfilling jewel and yet is dissimilar

In that [the latter] is not as difficult to be obtained. IV.95

It resembles an echo and yet is dissimilar

In that [the latter] arises from conditions.

It is similar to space and yet is dissimilar

In that [the latter] is not the basis of virtue. IV.96

It is similar to the maṇḍala of the earth,

Since it is the foundation that serves as

The support for the fulfillment of all mundane

And supramundane virtues of beings without exception. IV.97 (J114)

Since the supramundane path arises

On the basis of the awakening of the buddhas,

The path of virtuous actions, the dhyānas,

The immeasurables, and the formless [absorptions] originate. IV.98

kathaṃ punaranenodāharaṇanirdeśena satatamanutpannā aniruddhāśca buddhā bhagavanta utpadyamānā nirudhyamānāśca saṃdṛśyante sarvajagati caiṣāmanābhogena buddhakāryāpratipraśrabdhieriti paridīpitam/

śubhaṃ vaiḍūryavaccitte buddhadarśanahetukam/

tadviśuddhirasaṃhāryaśraddhendriyavirūḍhitā//89//

śubhodayavyayāddhuddhaṃpratibimbodayavyayaḥ/

munirnodeti na vyeti śakravaddharmakāyataḥ//90//

ayatnāt kṛtyamityevaṃ darśanādi pravartate/

dharmakāyādanutpādānirodhādā bhavasthiteḥ//91//

ayameṣāṃ samāsārtha aupamyānāṃ kramaḥ punaḥ/

pūrvakasyottareṇokto vaidharmyaparihārataḥ//92//

buddhatvaṃ pratibimbābhaṃ tadvanna ca na ghoṣavat/

devadundubhivat tadvanna ca no sarvathārthakṛt//93//

mahāmeghopamaṃ tadvanna ca no sārthabījavat/

mahābrahmopamaṃ tadvanna ca nātyantapācakam//94//

sūryamaṇḍalavat tadvanna nātyanta tamo'paham/

cintāmaṇinibhaṃ tadvanna ca no durlabhodayam//95//

pratiśrutkopamaṃ tadvanna ca pratyayasaṃbhavam/

ākāśasadṛśaṃ tadvanna ca śuklāspadaṃ ca tat//96//

pṛthivīmaṇḍalaprakhyaṃ tatpratiṣṭhāśrayatvataḥ/

laukyalokottarāśeṣajagatkuśalasaṃpadam//97//

buddhānāṃ bodhimāgamya lokottarapathodayāt/

śuklakarmapathadhyānāpramāṇārūpyasaṃbhava iti//98//

No Chinese commentary defined.

Other English translations

Obermiller (1931)

He resembles the echo, but as the latter

Is a product of causes, there is no perfect similarity;

He is like space, but space is not the foundation

Of virtue; therefore it is not akin to him.

Takasaki (1966)

The Buddha has a resemblance to an echo,

Which however, being a product of causes, is not like him,

[Being of no cause] he has a resemblance to space,

Which, not being the basis of virtues, is not like him.

Fuchs (2000)

He is similar to an echo, and yet dissimilar,

since an echo arises from cause and condition.

He is similar to space, and yet dissimilar,

since space is not a ground of pure virtue.

Textual sources

Commentaries on this verse

Academic notes